روش اجرایی درجه‌بندی گاو زنده

کد مدرک: PSA/PROC/LBEF/001
شماره ویرایش: 1
تاریخ اجرا: 1404/02/16
تهیه و تدوین: دکتر علیرضا مسعودنیا
مرجع:

• USDA AMS Livestock, Poultry, and Grain Market News

• 7 CFR Part 59 – Livestock Mandatory Reporting

• Official United States Standards for Grades of Slaughter Cattle

1. هدف

تدوین چارچوبی رسمی برای ارزیابی و طبقه‌بندی گاوهای زنده جهت تجارت داخلی و صادرات بر اساس ویژگی‌های تجاری مطابق با استانداردهای USDA.

2. دامنه کاربرد

این روش اجرایی برای تمامی مأموران بازرسی شرکت پایش سلامت آسیا که در فرآیند ارزیابی زنده گاو نر، ماده یا پرواری در دامداری، محل بارگیری یا گمرک شرکت دارند، کاربرد دارد.

3. تعاریف

3.1 Live Grade: طبقه‌بندی کیفیت گاو زنده بر اساس ظاهر، سن، وزن، وضعیت چربی و عضله.
3.2 Frame Size: اندازه اسکلت گاو (کوچک، متوسط، بزرگ).
3.3 Muscle Thickness Score: نمره ضخامت عضله از 1 (خیلی عضلانی) تا 4 (کم عضله).
3.4 Feeder Cattle Grade: طبقه‌بندی گاوهای پرواری بر اساس ترکیب اندازه و عضله.
3.5 Slaughter Cattle Evaluation: ارزیابی برای گاوهایی که آماده کشتار هستند بر اساس سن و وضعیت بدنی.

4. منابع و مستندات

• USDA AMS: Feeder Cattle Standards (PDF)

• USDA Livestock Mandatory Reporting (LMR)

• USDA “Beef Grading Manual”

5. الزامات اجرایی

5.1 آماده‌سازی و تجهیزات بازرسی

• فرم رسمی درجه‌بندی گاو زنده (PSA-F-LC-01)

• ابزار اندازه‌گیری ارتفاع شانه

• ترازوی استاندارد تأییدشده

• ابزار تشخیص سن دندانی یا اطلاعات دامپزشکی

5.2 فرآیند ارزیابی

1. شناسایی نوع گاو: گاو نر، گاو ماده، گاو پرواری

2. ارزیابی سن دام (سن تقریبی بر اساس دندان یا مدارک دامپزشکی)

3. تعیین Frame Size (USDA classification)

   • Large: قد بیش از 125 cm، پتانسیل وزنی بالای 590 کیلوگرم

   • Medium: قد بین 115–125 cm

   • Small: قد کمتر از 115 cm

4. تعیین Muscle Score

   • Score 1: عضلانی با گوشت مناسب

   • Score 2: عضله متوسط

   • Score 3: کم عضله

   • Score 4: بسیار کم عضله، لاغر

5. درجه‌بندی نهایی Feeder Grade بر اساس ترکیب Frame Size و Muscle Score

   • مثلاً: Medium Frame, Muscle Score 2 = Medium No. 2

6. ثبت مشخصات ظاهری مهم: زخم‌ها، لنگش، اختلال حرکتی، رفتار دام

5.3 معیارهای عدم پذیرش در تجارت صادراتی

• لنگش شدید

• ناتوانی در ایستادن

• زخم‌های باز یا عفونی

• کاهش وزن غیرعادی

• سن بالای حد مجاز (مثلاً بالای 48 ماه در قراردادهای خاص)

6. طبقه‌بندی نهایی تجاری (نمونه جدول)

7. مستندسازی و گزارش‌دهی

تمام اطلاعات باید در فرم رسمی درجه‌بندی PSA-F-LC-01 ثبت و توسط بازرس امضا شود. نسخه‌ای به بخش تضمین کیفیت و دیگری به مشتری تحویل می‌گردد.

8. پیوست‌ها

• پیوست A: فرم درجه‌بندی گاو زنده

• پیوست B: جدول مقایسه‌ای Frame Size و Muscle Score

• پیوست C: تصاویر آموزشی نمونه‌های قابل قبول و مردود

  ---

  📎 پیوست A – فرم رسمی درجه‌بندی گاو زنده (PSA-F-LC-01)

  ردیف	شماره گوش دام	سن تقریبی	وزن تقریبی (کیلوگرم)	Frame Size	Muscle Score	درجه نهایی USDA	علائم ظاهری خاص	نظر نهایی بازرسی
  1	45821	18 ماه	540	Medium	2	M-2	جای زخم در پا چپ	قابل قبول
  2	45912	40 ماه	610	Large	1	L-1	رفتار تهاجمی	نیاز به بررسی

  توضیح: این فرم توسط بازرس تکمیل شده و به تأیید مسئول فنی می‌رسد.

  ---

  📎 پیوست B – جدول ترکیبی اندازه بدنی و عضله (USDA Feeder Cattle Grades)

  Frame Size	Muscle Score 1	Muscle Score 2	Muscle Score 3	Muscle Score 4
  Large	Large No.1	Large No.2	Large No.3	مردود
  Medium	Medium No.1	Medium No.2	Medium No.3	مردود
  Small	Small No.1	Small No.2	Small No.3	مردود

  توضیح: نمره 4 عضله در هیچ کدام از اندازه‌ها قابل پذیرش در صادرات نیست.

  ---

  📎 پیوست C – تصاویر آموزشی نمونه‌ها

  عنوان	تصویر	توضیح
  گاو Medium Frame, Muscle Score 2		دام پرواری با اسکلت متوسط و عضله مناسب – قابل قبول برای بازارهای عادی
  گاو Large Frame, Muscle Score 1		دام با پتانسیل وزنی بالا و عضله برجسته – مناسب صادرات ممتاز
  گاو Small Frame, Muscle Score 3		دام با اسکلت کوچک و کم‌عضله – نیازمند ارزیابی تکمیلی یا مردودی