کد سند: PSA-PRO-ORG-01
نسخه: 1
تاریخ اجرا: ۱۶/۱/۱۴۰۴
دامنه کاربرد: محصولات کشاورزی، دامی و فرآوری‌شده با ادعای ارگانیک
واحد اجرایی: ارزیابی و بازرسی ارگانیک – شرکت پایش سلامت آسیا
1. هدف
تعیین الزامات و فرآیند رسمی ارزیابی انطباق محصولات با استانداردهای ارگانیک USDA در سه حوزه‌ی: زراعت، دام و طیور، و فرآوری محصولات برای صدور یا تایید گواهی انطباق ارگانیک.
2. مستندات مرجع
-
USDA Organic Standards – National Organic Program (NOP)
-
7 CFR Part 205 – Organic Certification
-
National List of Allowed and Prohibited Substances
-
الزامات داخلی شرکت پایش سلامت آسیا
3. تعاریف
-
محصول ارگانیک: محصولی که با روش‌های تاییدشده و بدون مواد ممنوعه طی یک دوره حداقل ۳ سال تولید شده است.
-
NOP: برنامه ملی ارگانیک (National Organic Program) وابسته به USDA.
-
DMI: دریافت ماده خشک دام از چراگاه.
4. الزامات عمومی ارزیابی ارگانیک
4.1 زراعت:
-
ارزیابی سابقه زمین (حداقل سه سال بدون مصرف مواد ممنوعه).
-
بررسی تناوب کشت، استفاده از کود سبز، کمپوست، و مواد مجاز.
-
بازبینی استفاده از بذرهای ارگانیک یا استثناهای مجاز (در صورت نبود تجاری).
-
بررسی مدیریت آفات، علف‌های هرز و بیماری‌ها با روش‌های مکانیکی، فیزیکی، بیولوژیکی یا در صورت لزوم مواد مجاز در لیست ملی.
4.2 دام و طیور:
-
تطابق دام با مدیریت ارگانیک از یک‌سوم پایانی بارداری یا روز دوم زندگی برای طیور.
-
بررسی وضعیت چرا و تغذیه: حداقل 120 روز چرا و حداقل 30٪ DMI از چراگاه.
-
ارزیابی تغذیه: 100٪ خوراک ارگانیک + مکمل‌های مجاز.
-
بررسی درمان دام، منع استفاده از داروهای غیرمجاز.
-
ارزیابی شرایط زیستی، تهویه، فضای باز دائمی و مستندسازی موارد استثنا.
4.3 فرآوری و بسته‌بندی:
-
بررسی ترکیب محصولات چندجزئی:
-
حداقل 95٪ مواد ارگانیک برای برچسب “ارگانیک”
-
حداقل 70٪ برای “ساخته‌شده با مواد ارگانیک”
-
-
بررسی جلوگیری از اختلاط با مواد غیرارگانیک (commingling)
-
محافظت در برابر تماس با مواد ممنوعه
5. فرآیند ارزیابی و ممیزی
-
دریافت درخواست و مستندات پشتیبان (گواهی‌ها، سوابق کاشت/تغذیه/فرمولاسیون)
-
بازرسی میدانی شامل:
-
نمونه‌برداری خاک، بذر، خوراک، فرآورده‌ها
-
مشاهده عینی روش‌ها
-
مصاحبه با پرسنل کشاورز/دامدار/فرآوری‌کننده
-
-
تکمیل چک‌لیست ممیزی ارگانیک (پیوست 1)
-
تحلیل آزمایشگاهی در صورت لزوم (باقیمانده سموم، GMO، فلزات سنگین)
-
تهیه گزارش عدم انطباق در صورت وجود
-
ارائه گزارش نهایی و تصمیم‌گیری صدور گواهی انطباق
6. سوابق و کنترل مستندات
تمام سوابق ممیزی، مستندات ارسالی، گزارش‌ها و نتایج آزمایش‌ها باید حداقل به مدت ۵ سال نگهداری شوند.
📎 پیوست ۱
الف) زراعت ارگانیک
| ردیف | شاخص ارزیابی | وضعیت (بله/خیر) | توضیحات بازرس |
|---|---|---|---|
| 1 | سابقه سه‌ساله بدون مصرف مواد ممنوعه | ☐ | |
| 2 | استفاده از بذر ارگانیک یا مستندات اثبات عدم دسترسی تجاری | ☐ | |
| 3 | استفاده از تناوب کشت، کود سبز یا کمپوست مجاز | ☐ | |
| 4 | کنترل آفات با روش‌های مکانیکی یا بیولوژیک | ☐ | |
| 5 | عدم استفاده از مهندسی ژنتیک (GMO) | ☐ | |
| 6 | عدم استفاده از فاضلاب و تشعشعات | ☐ | |
| 7 | جداسازی از مزارع غیرارگانیک و جلوگیری از آلودگی | ☐ |
ب) دام و طیور ارگانیک
| ردیف | شاخص ارزیابی | وضعیت (بله/خیر) | توضیحات بازرس |
|---|---|---|---|
| 1 | ورود دام به چرخه ارگانیک از روز دوم یا یک‌سوم بارداری | ☐ | |
| 2 | خوراک دام کاملاً ارگانیک | ☐ | |
| 3 | دسترسی به چراگاه حداقل 120 روز در سال | ☐ | |
| 4 | حداقل 30٪ DMI از چراگاه | ☐ | |
| 5 | دسترسی دائم به فضای باز | ☐ | |
| 6 | جداسازی دام درمان‌شده با مواد ممنوعه | ☐ | |
| 7 | رعایت اصول بهداشت دام و عدم سوءرفتار | ☐ |
ج) فرآوری و بسته‌بندی محصولات ارگانیک
| ردیف | شاخص ارزیابی | وضعیت (بله/خیر) | توضیحات بازرس |
|---|---|---|---|
| 1 | ترکیبات ≥95٪ ارگانیک (برای برچسب ارگانیک کامل) | ☐ | |
| 2 | استفاده از افزودنی‌های مجاز در لیست ملی | ☐ | |
| 3 | عدم تماس با مواد غیرمجاز در حین بسته‌بندی | ☐ | |
| 4 | جداسازی از محصولات غیرارگانیک در خط تولید | ☐ | |
| 5 | عدم استفاده از برچسب “ارگانیک” در محصولات <70٪ | ☐ |
پیوست ۲ فرم ثبت مواد ممنوعه یا استثناهای مجاز
| تاریخ استفاده/ | ماده مورد استفاده/ | دلیل استفاده/ | مستندات پشتیبان/ | تائید فنی شرکت |
|---|---|---|---|---|
یادآوری: مواد شیمیایی، دارویی، آنتی‌بیوتیک‌ها یا مواد مصنوعی فقط در شرایط خاص و با مستندات دقیق و تصویب شده قابل استفاده می‌باشند.
📎 پیوست 3 – فرم ردیابی محصول ارگانیک
| شماره دسته محصول/ | نوع محصول/ | مزرعه/دامداری | تاریخ برداشت/ذبح | تاریخ بسته‌بندی | وزن نهایی | حمل و نقل به | مقصد نهایی | شناسه نهایی |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
این فرم برای شفافیت در زنجیره تأمین ارگانیک تهیه شده است و باید همراه محصول ثبت و بایگانی شود.