نمونه‌برداری و بازرسی مصالح ساخت و ساز توسط شرکت‌های بازرسی بی‌طرف به منظور تضمین کیفیت و ایمنی مصالح در صنعت ساختمان‌سازی انجام می‌شود. در ادامه، اهداف و روشهای اجرایی این فرآیند تشریح شده است:
### اهداف نمونه‌برداری از مصالح ساخت و ساز:
1. **بررسی کیفیت و استانداردها**: اطمینان از اینکه مصالح مورد استفاده مطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی کیفیت و ایمنی هستند.
2. **تست مقاومت و دوام**: ارزیابی مقاومت مصالح در برابر شرایط مختلف محیطی و بارگذاری‌ها.
3. **تشخیص مواد سمی و خطرناک**: شناسایی مواد سمی یا آزبست در مصالح که می‌تواند سلامت ساکنین و کارگران را تهدید کند.
4. **بررسی پایداری زیست محیطی**: ارزیابی تأثیر مصالح بر محیط زیست و ترویج استفاده از مصالح سازگار با محیط زیست.
5. **ارزیابی انطباق با طراحی و مشخصات فنی**: تضمین اینکه مصالح مورد استفاده با طرح و مشخصات فنی پروژه ساختمانی مطابقت دارند.
### روش اجرایی نمونه‌برداری:
1. **برنامه‌ریزی و آماده‌سازی**: تعیین هدف نمونه‌برداری، انتخاب روش‌ها و تجهیزات مناسب، و تدوین دستورالعمل‌های دقیق.
2. **انتخاب نمونه‌ها**: انتخاب نمونه‌هایی از مصالح ساختمانی به صورت تصادفی یا بر اساس طرح نمونه‌برداری مشخص.
3. **جمع‌آوری و حمل نمونه‌ها**: جمع‌آوری نمونه‌ها با رعایت دقت و احتیاط و حمل آن‌ها به محل تست یا آزمایشگاه.
4. **انجام تست‌ها و آزمایش‌ها**: انجام آزمایش‌های مختلف برای بررسی کیفیت، مقاومت، و سایر خصوصیات مصالح.
5. **تجزیه و تحلیل داده‌ها و گزارش‌دهی**: تجزیه و تحلیل نتایج آزمایش‌ها و تهیه گزارش‌هایی که به طور دقیق وضعیت نمونه‌ها را توضیح دهند.
6. **ارائه توصیه‌ها و راهکارها**:
دستورالعمل نمونه‌برداری از مصالح ساختمانی
کد سند: PSA-INSP-CONST-SMP-001
تاریخ اجرا: ۱۴۰۴/۰۱/۱۵
ویرایش: ۱
تهیه‌کننده: دکتر علیرضا مسعودنیا
مرجع: ISO 2859-1, ISIRI 3202, ISIRI 389, ISIRI 25, ISIRI 9049, آیین‌نامه ملی ساختمان مبحث 5 و 9
۱. هدف
تعیین روشی مستند، هماهنگ و ایمن برای انجام نمونه‌برداری از مصالح ساختمانی (از جمله سیمان، شن، ماسه، آجر، بلوک، فولاد و بتن آماده) جهت ارزیابی کیفی، ایمنی و صدور گواهی انطباق.
۲. دامنه کاربرد
این دستورالعمل در کلیه پروژه‌های ارزیابی مصالح ساختمانی اعم از پروژه‌های عمرانی، ساختمانی، راه‌سازی، و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۳. تعاریف
-
مصالح ساختمانی: مواد مورد استفاده در ساخت‌وساز شامل بتن، فولاد، سیمان، گچ، آجر، بلوک، شن و ماسه.
-
نمونه نماینده: بخشی از یک محموله یا بچ که بیانگر کیفیت کلی آن است.
-
محموله (Batch/Lot): مجموعه‌ای از محصولات تولیدشده در یک بازه زمانی با شرایط تقریباً یکسان.
۴. مراجع قانونی و استانداردی
-
ISO 2859-1
-
ISIRI 389 (سیمان پرتلند)
-
ISIRI 3202 (نمونه‌برداری شن و ماسه)
-
ISIRI 25 (آجر فشاری)
-
ISIRI 9049 (میلگرد آجدار)
-
آیین‌نامه بتن ایران (آبا)
۵. مسئولیت‌ها
| نقش | وظایف |
|---|---|
| سرممیز پروژه | تأیید طرح نمونه‌برداری و زمان‌بندی اجرای آن |
| کارشناس نمونه‌بردار | اجرای نمونه‌برداری میدانی طبق دستورالعمل |
| مدیر فنی پروژه | ارجاع نمونه به آزمایشگاه معتبر و نظارت بر فرآیند آزمون |
| مسئول ثبت | مستندسازی و ثبت سوابق در سامانه دیجیتال شرکت |
۶. تجهیزات مورد نیاز
-
کیسه‌های نمونه‌برداری
-
چکش، تیشه، بیل، سطل فلزی، سینی نمونه‌گیری
-
مارکر، لیبل و تگ
-
جعبه حمل نمونه
-
فرم‌های PSA-C001، PSA-C002، PSA-C003
-
نوار پلمب
۷. روش نمونه‌برداری مصالح
۷.۱ آجر، بلوک، سفال
-
انتخاب حداقل ۲۰ عدد آجر از نقاط مختلف انبار
-
ثبت شماره، مشخصات ظاهری و وزن در فرم PSA-C001
-
بسته‌بندی با پوشش ضد ضربه و ارسال به آزمایشگاه مقاومت فشاری و جذب آب
۷.۲ سیمان
-
نمونه‌برداری حداقل ۵ کیلوگرم از حداقل ۵ کیسه مختلف یا جریان فله
-
اختلاط و تقسیم با روش مخروط و چهارقسمتی
-
بسته‌بندی نمونه‌ها در کیسه دو جداره و ثبت مشخصات در PSA-C002
۷.۳ شن و ماسه
-
برداشت نمونه از انبار یا کامیون در سه نقطه: جلو، وسط، انتها
-
حدود ۱۵ کیلوگرم از هر نقطه
-
ثبت اندازه دانه‌بندی، رطوبت و کد محموله در فرم PSA-C002
۷.۴ میلگرد
-
برداشت حداقل سه نمونه از هر نوع، سایز و سری تولید
-
مشخص‌سازی سر و ته نمونه
-
برش با دستگاه مناسب و ثبت اطلاعات کامل در PSA-C003
۷.۵ بتن آماده
-
در محل تخلیه در قالب یا کامیون، سه بار برداشت نمونه با فواصل زمانی
-
پر کردن قالب‌های مکعبی یا استوانه‌ای برای آزمایش مقاومت فشاری
-
ثبت زمان، دما، اسلامپ و شرایط محیطی در PSA-C003
۸. نگهداری و حمل نمونه‌ها
-
استفاده از جعبه‌های استاندارد
-
ثبت کد رهگیری، شرایط پلمب، و تاریخ نمونه‌برداری
-
ارسال به آزمایشگاه مطابق با روش حمل امن و ثبت در فرم PSA-C003
۹. گزارش نهایی
-
گزارش فنی نتایج آزمون‌ها توسط مدیر فنی بررسی شده
-
نتیجه نهایی برای صدور گواهی انطباق به واحد گواهی ارسال می‌گردد
۱۰. ثبت سوابق
-
کلیه فرم‌های نمونه‌برداری، عکس، کد رهگیری و نتایج آزمایش‌ها در سامانه دیجیتال PSA ثبت و نگهداری می‌شود.
✅ فرم‌های مرتبط (متنی برای استفاده مستقیم)
🔹 فرم PSA-C001 – ثبت نمونه‌برداری آجر / بلوک
🔹 فرم PSA-C002 – ثبت نمونه‌برداری سیمان / شن و ماسه
🔹 فرم PSA-C003 – ثبت نمونه‌برداری بتن یا میلگرد
در صورت لزوم، ارائه پیشنهادات برای بهبود کیفیت و ایمنی مصالح بر اساس نتایج به دست آمده.
معتبر
معتبر