روش اجرایی ارزیابی انطباق

عنوان: حفاظت از زیستگاه و تنوع زیستی در مزارع پرورش قزل‌آلا
کد سند: QMS-CA-TR-02
مرجع: استاندارد ASC Freshwater Trout Standard – Principle 2

1. هدف

این روش اجرایی به منظور ارزیابی انطباق مزارع پرورش قزل‌آلا با الزامات حفاظت از زیستگاه، تنوع زیستی، تالاب‌ها، مناطق حفاظت‌شده، گونه‌های در معرض خطر، کنترل شکارچیان و جلوگیری از فرار ماهی‌ها تدوین شده است.

2. دامنه کاربرد

این روش برای کلیه ممیزی‌ها و ارزیابی‌های انطباق در واحدهای پرورش قزل‌آلا در داخل و خارج کشور که متقاضی دریافت گواهی محصول یا گواهی زنجیره تأمین هستند، اعمال می‌گردد.

3. تعاریف

• منطقه حفاظت‌شده: ناحیه‌ای با مدیریت قانونی یا معادل آن، به‌منظور حفاظت بلندمدت طبیعت و خدمات اکوسیستمی (بر اساس IUCN).

• تالاب: زمین اشباع‌شده از آب شامل باتلاق، مرداب، و زمین‌های آبی مشابه (بر اساس EPA).

• گونه‌های فهرست سرخ: گونه‌هایی که در لیست IUCN در دسته آسیب‌پذیر، در معرض خطر، بسیار در معرض خطر یا بحرانی ثبت شده‌اند.

• سیستم بسته: مزرعه‌ای با گردش مجدد آب (RAS) با تبادل ≤۱۰٪ در روز و دارای موانع فیزیکی مؤثر برای جلوگیری از فرار.

• شکارچیان: حیوانات طبیعی شکارکننده ماهی (به‌جز آفات یا vermin در تعریف محلی).

4. مسئولیت‌ها

• سرممیز: بررسی کلی انطباق مزرعه با الزامات اصل ۲، هدایت تیم ممیزی و تأیید گزارش نهایی.

• کارشناس محیط‌زیست: بررسی مکان‌یابی، تالاب‌ها، مناطق حفاظت‌شده و حضور گونه‌های در معرض خطر.

• کارشناس فنی پرورش آبزیان: ارزیابی سیستم‌های ضدفرار، شمارش دقیق ماهی، و روش‌های مدیریت.

• واحد حقوقی/مطالعاتی: بررسی اسناد قانونی مرتبط با مجوزهای مزرعه در مناطق حفاظت‌شده یا تالاب‌ها.

5. مراحل اجرایی

5.1 مکان‌یابی و تالاب‌ها

1. بررسی اسناد مکان‌یابی مزرعه و تطبیق با نقشه‌های مناطق حفاظت‌شده ملی.

2. در صورت قرارگیری در منطقه حفاظت‌شده، ارزیابی استثنائات IUCN (دسته V و VI یا ایجاد مزرعه قبل از حفاظت).

3. بررسی وجود یا تبدیل تالاب‌ها بعد از ۱۹۹۹؛ تأیید عدم تخریب یا احیای ۱۰۰٪ معادل آن در صورت تغییر.

5.2 گونه‌های در معرض خطر

1. بررسی گزارش‌های EIA یا منابع معتبر درباره حضور گونه‌های فهرست سرخ IUCN.

2. مصاحبه با مدیر مزرعه و بازدید میدانی برای تأیید شواهد.

3. ثبت اقدامات کاهش‌دهنده (mitigation measures) و انطباق آنها با الزامات استاندارد.

5.3 حریم حاشیه رودخانه

1. اندازه‌گیری فاصله مزرعه تا بدنه آبی مجاور.

2. تأیید وجود حداقل ۱۵ متر حریم طبیعی بدون ساخت‌وساز.

3. بررسی استثناها از طریق گزارش علمی معتبر.

5.4 گونه‌های غیر بومی و تراریخته

1. بررسی گونه‌های پرورش‌یافته و تطبیق با گونه‌های بومی.

2. تأیید عدم ورود گونه‌های غیر بومی بعد از ۲۰۱۳ مگر در سیستم بسته.

3. تأیید عدم استفاده از قزل‌آلای تراریخته.

4. بررسی استفاده از روش‌های مجاز اصلاح ژنتیکی (انتخاب نژادی، سه‌لتی، تغییر جنسیت).

5.5 مدیریت فرار

1. بررسی طراحی و نگهداری زیرساخت‌های ضدفرار (تور، سیستم مهار، روش جابجایی).

2. تأیید وجود SOP پیشگیری از فرار و آموزش کارکنان.

3. بررسی ثبت و گزارش فرارها و تلفات نامشخص (فرمول محاسبه: ورودی – برداشت – مرگ‌ومیر – فرار شناخته‌شده).

4. تأیید صحت سیستم شمارش ≥۹۸٪.

5.6 کنترل شکارچیان

1. بررسی روش‌های مدیریت شکارچیان در مزرعه.

2. تأیید عدم استفاده از روش‌های مرگبار.

3. در صورت وجود شرایط استثنایی، بررسی گزارش علمی عمومی مبنی بر ضرورت اقدام.

4. تأکید بر ممنوعیت کامل اقدام مرگبار علیه گونه‌های در معرض خطر یا بحرانی.

6. سوابق و مستندات

• نقشه مکان‌یابی و مجوزهای قانونی مزرعه

• گزارش EIA یا ارزیابی محیط‌زیستی معتبر

• مستندات حضور گونه‌های فهرست سرخ و اقدامات کاهش‌دهنده

• فرم‌های شمارش ورودی و برداشت ماهی (QMS-FR-02)

• گزارش سالانه فرارها و تلفات (QMS-FR-03)

• دستورالعمل SOP مدیریت شکارچیان و پیشگیری از فرار

7. معیار پذیرش/عدم انطباق

• پذیرش: انطباق کامل با بندهای ۲.۱ تا ۲.۶ استاندارد.

• عدم انطباق جزئی: وجود نقص در مستندسازی یا اجرا که اثر جدی بر محیط ندارد.

• عدم انطباق عمده: تخریب تالاب‌ها، استفاده از گونه‌های غیر بومی/تراریخته، یا استفاده از کنترل مرگبار شکارچیان.

8. بازنگری و بهبود

این روش هر دو سال یک‌بار یا در صورت تغییر الزامات بین‌المللی و ملی بازنگری و به‌روز می‌شود.

روش اجرایی ارزیابی انطباق مدیریت منابع آب (کمیت و کیفیت) در مزارع پرورش قزل‌آلا
کد سند: QMS-CA-TR-03
مرجع: ASC Freshwater Trout Standard – Principle 3

1. هدف

این روش اجرایی با هدف ارزیابی و اطمینان از انطباق مزارع پرورش قزل‌آلا با الزامات مرتبط با کمیت و کیفیت منابع آب، پساب و مدیریت لجن تدوین شده است.

2. دامنه کاربرد

این روش برای تمامی مزارع متقاضی گواهی محصول و زنجیره تأمین در حوزه پرورش قزل‌آلا در سامانه‌های خشکی (Land-based) و قفس‌محور (Cage-based) اجرا می‌شود.

3. تعاریف

• آب سطحی: آب برداشت‌شده از رودخانه، جویبار یا دریاچه.

• آب زیرزمینی: آب برداشت‌شده از چاه یا سفره‌های آب زیرزمینی.

• پساب: آب خروجی از سامانه پرورشی.

• فسفر کل (TP): شاخص اصلی بار مغذی خروجی مزارع.

• اشباع اکسیژن محلول (DO): درصد اکسیژن موجود نسبت به حداکثر ظرفیت محلول در آب.

• مطالعه ظرفیت جذب (Assimilative Capacity): مطالعه‌ای علمی برای تعیین توان یک بدنه آبی جهت جذب مواد مغذی بدون تغییر وضعیت اکوسیستم.

4. مسئولیت‌ها

• سرممیز: مدیریت ارزیابی، تطبیق کلی با الزامات اصل ۳، تأیید گزارش.

• کارشناس محیط‌زیست: بررسی برداشت و بازگشت آب، نتایج پایش DO و فسفر، بررسی زیست‌بوم پایین‌دست.

• کارشناس فنی آبزی‌پروری: بررسی زیرساخت‌ها، سامانه‌های مدیریت لجن، تجهیزات پایش.

• واحد حقوقی: کنترل مجوزهای برداشت آب سطحی و زیرزمینی.

5. مراحل اجرایی

5.1 ارزیابی کمیت آب در سامانه‌های خشکی

• بررسی مجوزهای برداشت آب سطحی و زیرزمینی.

• مقایسه میزان برداشت با الزامات:

  • حداکثر برداشت از جریان طبیعی: ۵۰٪ (مگر در حوزه‌های با مقررات محلی).

  • بازگرداندن ≥۹۰٪ آب برداشت‌شده به آبراه طبیعی.

• برای چاه‌ها:

  • تأیید مجوز برداشت از مرجع قانونی.

  • پایش سالانه عمق و انتشار عمومی نتایج.

5.2 ارزیابی کیفیت آب در سامانه‌های خشکی

• بررسی بار فسفر کل خروجی: حداکثر ۴ کیلوگرم/تن ماهی تولیدی.

• پایش ماهانه DO در خروجی: حداقل ۶۰٪.

• بررسی نتایج پایش ماکروبنتوز پایین‌دست در مقایسه با بالادست.

• بازبینی اجرای BMPها برای مدیریت لجن (پساب، حوضچه ته‌نشینی، فیلتر).

• بررسی تکمیل و ارسال ماتریس پایش کیفیت آب به ASC.

5.3 ارزیابی کیفیت آب در سامانه‌های قفس‌محور

• بررسی نتایج مطالعه ظرفیت جذب (برای آب‌های <۱۰۰۰ کیلومترمربع).

• برای آب‌های بزرگ‌تر: بررسی استقرار در سایت‌های نوع ۳.

• تکمیل ماتریس پایش کیفیت آب.

• تأیید غلظت پایه فسفر: ≤۲۰ میکروگرم/لیتر.

• DO در ۵۰ سانتی‌متری بالای رسوبات: ≥۵۰٪.

• وضعیت تغذیه‌ای بدنه آبی نباید تغییر کند.

• افزایش غلظت فسفر نسبت به خط پایه نباید >۲۵٪ (آب‌های کوچک) یا >۱۵٪ (آب‌های بزرگ) باشد.

• بار فسفر خروجی: حداکثر ۴ کیلوگرم/تن تولیدی.

• ممنوعیت استفاده از هوادهی دائم برای بهبود DO.

6. سوابق و مستندات

• مجوزهای برداشت آب سطحی و زیرزمینی.

• داده‌های پایش سالانه عمق چاه‌ها.

• نتایج فسفر، DO، TSS، BOD.

• گزارش پایش ماکروبنتوز (بالادست/پایین‌دست).

• نتایج مطالعه ظرفیت جذب (برای قفس‌ها).

• ماتریس پایش کیفیت آب تکمیل‌شده.

7. معیار پذیرش/عدم انطباق

• پذیرش: انطباق کامل با الزامات ۳.۱ تا ۳.۳.

• عدم انطباق جزئی: نقص در ثبت یا ارسال داده‌ها بدون اثر جدی زیست‌محیطی.

• عدم انطباق عمده: برداشت بیش از حد، بازنگرداندن آب، تخطی از بار فسفر، افت DO یا تغییر وضعیت تغذیه‌ای بدنه آبی.

8. بهبود و بازنگری

این روش هر دو سال یک‌بار یا در صورت تغییر الزامات استانداردهای بین‌المللی بازنگری می‌شود.

پیوست‌ها (فرم‌ها و چک‌لیست‌ها)

فرم QMS-FR-03-1: ثبت برداشت و بازگشت آب

| تاریخ | منبع آب | حجم برداشت (m³) | حجم بازگشت (m³) | درصد بازگشت | تأیید ممیز |

فرم QMS-FR-03-2: پایش DO و فسفر در خروجی

| تاریخ | DO (%) | فسفر (mg/L) | بار فسفر (kg/t تولید) | اقدام اصلاحی (در صورت نیاز) |

فرم QMS-FR-03-3: پایش زیستی پایین‌دست

| تاریخ | محل نمونه‌برداری | شاخص سلامت ماکروبنتوز | مقایسه با بالادست | نتیجه ممیز |

چک‌لیست ممیزی QMS-CHK-03

• مجوز برداشت آب سطحی بررسی شد.

• ≥۹۰٪ آب برداشت‌شده بازگردانده شد.

• پایش سالانه عمق چاه انجام و منتشر شد.

• بار فسفر خروجی ≤۴ kg/t بود.

• DO خروجی ≥۶۰٪ ثبت شد.

• پایش ماکروبنتوز صحت داشت.

• BMPهای مدیریت لجن اجرا شد.

• ماتریس پایش کیفیت آب تکمیل و ارسال شد.

• برای قفس‌ها: مطالعه ظرفیت جذب یا استقرار در سایت نوع ۳ تأیید شد.

• وضعیت تغذیه‌ای بدنه آبی تغییر نکرد.

  روش اجرایی ارزیابی انطباق

  عنوان: مدیریت سلامت و بهداشت ماهیان پرورشی قزل‌آلا
  کد سند: QMS-CA-TR-04
  مرجع: ASC Freshwater Trout Standard – Principle 4

  ---

  1. هدف

  تدوین رویه‌ای رسمی جهت ارزیابی انطباق مزارع پرورش قزل‌آلا با الزامات سلامت ماهی، زیست‌امنیتی، استفاده مسئولانه از داروها و جلوگیری از انتقال بیماری به جمعیت‌های وحشی.

  ---

  2. دامنه کاربرد

  این روش برای کلیه مزارع متقاضی گواهی محصول و زنجیره تأمین در شرکت پایش سلامت آسیا و زیرمجموعه‌های آن در داخل و خارج کشور کاربرد دارد.

  ---

  3. تعاریف

  • برنامه سلامت مزرعه: سندی رسمی شامل تدابیر زیست‌امنیتی، مدیریت دامپزشکی و مدیریت بحران.

  • دامپزشک معرفی‌شده: فرد متخصص بهداشت آبزیان با مجوز قانونی برای تشخیص و تجویز دارو.

  • داروهای بسیار حیاتی: فهرست داروهای ضد میکروبی سازمان جهانی بهداشت (WHO).

  • دفترچه ثبت درمان: دفتر یا سامانه‌ای که تمامی رخدادهای بهداشتی، درمان‌ها و نسخه‌های دامپزشکی در آن ثبت می‌شود.

  ---

  4. مسئولیت‌ها

  • سرممیز: مدیریت فرآیند ارزیابی، تأیید انطباق یا عدم انطباق.

  • کارشناس بهداشت آبزیان: بررسی برنامه سلامت مزرعه، ثبت سوابق و وضعیت واکسیناسیون.

  • دامپزشک معرفی‌شده: تأیید تراکم ذخیره‌سازی، تعیین نیاز به واکسیناسیون و بررسی درمان‌ها.

  • مدیر مزرعه: اجرای الزامات، ارائه مستندات و پاسخ به ممیز.

  ---

  5. مراحل اجرایی

  5.1 مدیریت بهداشت مزرعه

  1. بررسی وجود برنامه سلامت مزرعه اختصاصی که سالیانه بازنگری شده باشد.

  2. بررسی تأمین ماهیان در تمام مراحل زندگی از منابع با وضعیت بهداشتی برابر یا بهتر.

  3. تأیید انتقال ماهیان به مکان‌های با وضعیت بهداشتی برابر یا پایین‌تر.

  4. بازبینی اجرای پروتکل‌های ورود، ضدعفونی و بهداشت سایت.

  5. بررسی روش‌های دفع زیست‌امنیتی تلفات و ضایعات ماهی.

  6. ارزیابی مستندات مربوط به تحقیق فوری درباره رخدادهای مرگ‌ومیر.

  7. بررسی حداقل یک بازدید سالانه توسط دامپزشک معرفی‌شده و بازنگری برنامه سلامت.

  8. تطبیق تراکم ذخیره‌سازی با سطح تعیین‌شده توسط دامپزشک.

  5.2 مدیریت دارو و درمان‌ها

  1. بررسی وجود برنامه درمانی، دفترچه ثبت درمان و تاریخچه سلامت مزرعه.

  2. تأیید اینکه هیچ دارویی که تحت قوانین اتحادیه اروپا ممنوع است استفاده نشده.

  3. بررسی عدم استفاده پیشگیرانه از آنتی‌بیوتیک‌ها (به‌جز پروبیوتیک‌ها و پری‌بیوتیک‌های تأییدشده).

  4. اطمینان از افشای عمومی همه درمان‌های ضد میکروبی.

  5. بررسی اینکه هیچ داروی «بسیار حیاتی» از فهرست WHO استفاده نشده (به‌جز اسید اکسولینیک).

  6. بررسی مدارک واکسیناسیون پیشگیرانه علیه بیماری‌های منطقه‌ای با واکسن‌های مجاز و مؤثر.

  ---

  6. سوابق و مستندات

  • برنامه سلامت مزرعه و بازنگری سالانه.

  • نسخه‌های دامپزشکی و رسیدهای دارو.

  • دفترچه ثبت درمان‌ها و رخدادهای بهداشتی.

  • گزارش بازدید دامپزشک معرفی‌شده.

  • گزارش واکسیناسیون.

  • سوابق دفع زیست‌امنیتی تلفات.

  ---

  7. معیار پذیرش/عدم انطباق

  • پذیرش: انطباق کامل با بندهای ۴.۱ و ۴.۲.

  • عدم انطباق جزئی: نقص در سوابق یا اجرای ناقص پروتکل‌ها بدون اثر جدی.

  • عدم انطباق عمده: استفاده از داروهای ممنوعه، عدم واکسیناسیون، نبود برنامه سلامت یا استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های بسیار حیاتی.

  ---

  8. بهبود و بازنگری

  این روش هر دو سال یک‌بار یا در صورت تغییر الزامات بین‌المللی به‌روزرسانی می‌شود.

  ---

  پیوست‌ها

  فرم QMS-FR-04-1: چک‌لیست مدیریت سلامت مزرعه

  شاخص	وضعیت	توضیح	تأیید ممیز
  برنامه سلامت مزرعه وجود دارد	□ بله □ خیر
  بازنگری سالانه انجام شده	□ بله □ خیر
  پروتکل ضدعفونی و ورود اجرا می‌شود	□ بله □ خیر
  تلفات دفع زیست‌امنیتی می‌شوند	□ بله □ خیر

  فرم QMS-FR-04-2: ثبت درمان‌ها و رخدادهای بهداشتی

  | تاریخ | نوع درمان | دوز | نسخه دامپزشک | علت درمان | نتیجه |

  فرم QMS-FR-04-3: ثبت واکسیناسیون

  | تاریخ | نوع واکسن | بیماری هدف | سری/بچ واکسن | مسئول اجرا |

  روش اجرایی ارزیابی انطباق

  عنوان: استفاده کارآمد و مسئولانه از منابع در مزارع پرورش قزل‌آلا
  کد سند: QMS-CA-TR-05
  مرجع: ASC Freshwater Trout Standard – Principle 5

  ---

  1. هدف

  این روش اجرایی با هدف ارزیابی انطباق مزارع پرورش قزل‌آلا در حوزه استفاده از خوراک، منابع دریایی و غیر دریایی، انرژی، و مواد شیمیایی غیر درمانی تدوین شده است تا از پایداری زیست‌محیطی و مسئولیت‌پذیری منابع اطمینان حاصل گردد.

  ---

  2. دامنه کاربرد

  این روش برای تمامی مزارع تحت بازرسی و صدور گواهی شرکت پایش سلامت آسیا که در زمینه پرورش قزل‌آلا فعالیت می‌کنند، اعمال می‌شود.

  ---

  3. تعاریف

  • FFDR (Forage Fish Dependency Ratio): شاخص وابستگی به منابع دریایی در خوراک.

  • ردیابی مواد اولیه (Traceability): توانایی شناسایی منشأ مواد اولیه خوراک تا سطح شیلات یا منطقه کشت.

  • مواد خام دریایی: آرد و روغن ماهی مورد استفاده در خوراک.

  • مواد خام غیر دریایی: پروتئین‌ها و روغن‌های گیاهی (مانند سویا) یا محصولات جانوری زمینی.

  • سیاست تأمین مسئولانه: سند رسمی تولیدکننده خوراک در خصوص رعایت قوانین ملی، موراتوریوم‌های بین‌المللی و الزامات زیست‌محیطی.

  ---

  4. مسئولیت‌ها

  • سرممیز: ارزیابی کلی انطباق و تأیید گزارش نهایی.

  • کارشناس خوراک و تغذیه: بررسی ردیابی، نسبت‌های FFDR و منشأ مواد اولیه.

  • کارشناس محیط‌زیست: بررسی مصرف انرژی و مدیریت مواد شیمیایی.

  • مدیر مزرعه: اجرای الزامات، ارائه اسناد به ممیز و همکاری در بازرسی.

  ---

  5. مراحل اجرایی

  5.1 ردیابی و شفافیت خوراک

  • دریافت لیست مواد تشکیل‌دهنده خوراک (بیش از ۱٪).

  • بررسی مستندات ردیابی از سوی تولیدکننده خوراک (شیلات، سویا، محصولات جانبی).

  5.2 منشأ مسئولانه مواد خام دریایی

  • بررسی انطباق منابع آرد و روغن ماهی با طرح‌های معتبر ISEAL یا MSC.

  • پیش از دستیابی به ۵.۲.۱، بررسی امتیاز Fishsource (همه شاخص‌ها ≥۶ و سلامت فعلی ≥۶).

  • بررسی زنجیره تأمین و گواهی‌های مسئولانه (IFFO، ISO 65).

  • تأیید اینکه محصولات جانبی از گونه‌های آسیب‌پذیر یا بحرانی تأمین نشده‌اند.

  5.3 وابستگی به مواد اولیه دریایی

  • محاسبه FFDRm ≤ ۱.۵.

  • محاسبه FFDRo ≤ ۲.۹۵ یا اثبات EPA/DHA ≤ ۹٪ از منابع دریایی (به‌جز محصولات جانبی).

  5.4 منشأ مسئولانه مواد خام غیر دریایی

  • بررسی وجود سیاست تأمین مسئولانه در شرکت تولیدکننده خوراک.

  • تأیید اینکه ۱۰۰٪ سویا دارای گواهی Roundtable on Responsible Soy (یا معادل) است.

  • بررسی و ثبت وجود >۰.۹٪ مواد تراریخته در خوراک.

  • افشای اطلاعات تراریخته به خریداران مستقیم ماهیان برداشت‌شده.

  5.5 انرژی و گازهای گلخانه‌ای

  • بررسی سوابق مصرف انرژی (برق، سوخت).

  • انجام ارزیابی انرژی برحسب kJ/تن ماهی/سال.

  • پیشنهاد اقدامات اصلاحی جهت افزایش بهره‌وری انرژی و کاهش مصرف منابع کربنی.

  5.6 ورودی‌های شیمیایی غیر درمانی

  • بررسی ذخیره‌سازی ۱۰۰٪ مواد سوختی در محفظه ضدنشت.

  • ذخیره‌سازی ۱۰۰٪ مواد شیمیایی در ظروف/ساختمان غیرقابل نفوذ.

  • بازیافت یا تحویل ۱۰۰٪ روانکارهای استفاده‌شده به شرکت مدیریت پسماند.

  • تحویل ۱۰۰٪ ظروف مواد شیمیایی به مدیریت پسماند.

  • تحویل ۱۰۰٪ پسماندهای غیر خطرناک غیرقابل بازیافت به مدیریت پسماند یا محل دفن.

  • اثبات آگاهی و تعهد مزرعه به استفاده از امکانات بازیافت موجود.

  ---

  6. سوابق و مستندات

  • فهرست مواد اولیه خوراک و مدارک ردیابی.

  • گزارش امتیاز Fishsource و گواهی‌های زنجیره تأمین.

  • محاسبات FFDRm و FFDRo یا EPA/DHA.

  • سیاست تأمین مسئولانه خوراک.

  • گواهی سویا مسئولانه.

  • گزارش مصرف انرژی و ارزیابی سالانه.

  • سوابق مدیریت و بازیافت مواد شیمیایی و پسماند.

  ---

  7. معیار پذیرش/عدم انطباق

  • پذیرش: انطباق کامل با بندهای ۵.۱ تا ۵.۶.

  • عدم انطباق جزئی: نقص در سوابق یا تأخیر در افشاگری‌ها بدون اثر مستقیم.

  • عدم انطباق عمده: مصرف منابع غیر مجاز (گونه‌های بحرانی، دارا نبودن سیاست تأمین، FFDR بالاتر از حد مجاز، یا مدیریت ضعیف پسماند).

  ---

  8. بازنگری و بهبود

  این روش هر دو سال یک بار یا در صورت تغییر الزامات استانداردهای بین‌المللی بازنگری خواهد شد.

  ---

  پیوست‌ها

  فرم QMS-FR-05-1: ثبت ردیابی خوراک

  | تاریخ | ماده اولیه | درصد ترکیب | منبع | گواهی/استاندارد |

  فرم QMS-FR-05-2: محاسبه شاخص‌های وابستگی دریایی

  | شاخص | مقدار محاسبه‌شده | حد مجاز | نتیجه |

  فرم QMS-FR-05-3: ثبت مصرف انرژی

  | تاریخ | نوع انرژی | مقدار مصرف | kJ/تن ماهی | اقدام اصلاحی |

  چک‌لیست ممیزی QMS-CHK-05

  • لیست مواد خوراک >۱٪ موجود است.

  • مدارک ردیابی معتبر ارائه شد.

  • امتیاز Fishsource ≥۶ تأیید شد.

  • FFDRm ≤۱.۵ رعایت شد.

  • FFDRo ≤۲.۹۵ یا EPA/DHA ≤۹٪ رعایت شد.

  • ۱۰۰٪ سویا دارای گواهی معتبر است.

  • افشای تراریخته‌ها انجام شد.

  • مصرف انرژی ثبت و ارزیابی شد.

  • مدیریت مواد شیمیایی/پسماند ۱۰۰٪ انجام شد.

روش اجرایی ارزیابی انطباق

عنوان: الزامات تأمین‌کنندگان تخم و بچه‌ماهی قزل‌آلا
کد سند: QMS-CA-TR-07
مرجع: ASC Freshwater Trout Standard – Principle 7

1. هدف

این روش اجرایی به منظور اطمینان از انطباق تأمین‌کنندگان تخم و بچه‌ماهی قزل‌آلا با الزامات زیست‌محیطی، بهداشتی، اجتماعی و قانونی تدوین شده است. هدف، کاهش ریسک‌های زیست‌محیطی و بیماری و تضمین سلامت زنجیره تأمین می‌باشد.

2. دامنه کاربرد

این روش شامل تمامی تأمین‌کنندگان تخم و بچه‌ماهی مزارع تحت بازرسی و صدور گواهی شرکت پایش سلامت آسیا است.

3. تعاریف

• بچه‌ماهی (Fingerling): ماهی با وزن کمتر از ۱۰ گرم.

• سیستم بسته تولیدی: تأسیساتی با بازچرخانی آب و موانع فیزیکی کامل برای جلوگیری از فرار ماهی یا مواد زیستی.

• فهرست سرخ IUCN: طبقه‌بندی جهانی گونه‌ها بر اساس میزان تهدید انقراض.

• دامپزشک معرفی‌شده: فرد واجد صلاحیت که مسئول مدیریت سلامت و صدور نسخه در مرکز است.

4. مسئولیت‌ها

• سرممیز: ارزیابی کلی انطباق و تأیید نهایی گزارش.

• کارشناس بهداشت و زیست‌محیطی: بررسی وضعیت سلامت، زیست‌امنیت و گونه‌های حساس.

• کارشناس اجتماعی: بررسی انطباق با الزامات ILO و تعاملات با جامعه محلی.

• مدیر مزرعه: جمع‌آوری اسناد از تأمین‌کنندگان و ارائه به ممیز.

5. مراحل اجرایی

5.1 انطباق قانونی و کاربری زمین/آب

• دریافت اسناد رسمی از مراجع ذی‌صلاح مبنی بر انطباق با قوانین کاربری زمین، آب، پساب و درمان‌ها.

5.2 جلوگیری از معرفی گونه‌های غیر بومی

• بررسی اینکه تأمین‌کننده پس از انتشار استاندارد، هیچ گونه غیر بومی را وارد نکرده است، مگر در سیستم‌های بسته.

5.3 مکان‌یابی و مناطق حفاظت‌شده

• تأیید عدم استقرار در مناطق حفاظت‌شده ملی.

• استثنا: دسته V یا VI IUCN یا مزارعی که قبل از حفاظت ایجاد شده‌اند و سازگاری خود را با الزامات اثبات می‌کنند.

5.4 گونه‌های در معرض خطر

• دریافت گزارش ارزیابی ملک از نظر حضور گونه‌های فهرست سرخ IUCN.

• بررسی وجود اقدامات کاهش‌دهنده اثرات بر گونه‌های حساس.

5.5 وضعیت بهداشت و زیست‌امنیت

• تأیید اینکه تولیدکننده تخم/بچه‌ماهی دارای وضعیت سلامت برابر یا بهتر از مزرعه پرورشی است.

• بررسی پیروی کامل از دستورالعمل‌های ملی و محلی مدیریت بیماری.

5.6 افشای درمان‌ها

• دریافت مستندات کامل درمان‌های شیمیایی و آنتی‌بیوتیکی روی تخم و نوزادماهیان (شامل دلیل و میزان مصرف).

5.7 ممنوعیت داروهای غیر مجاز

• تأیید عدم استفاده از درمان‌ها یا آنتی‌بیوتیک‌های ممنوعه در قوانین اتحادیه اروپا.

5.8 مدیریت سلامت ماهی

• بررسی وجود و اجرای برنامه سلامت ماهی با تأیید دامپزشک معرفی‌شده.

5.9 مسئولیت اجتماعی (ILO)

• بررسی وجود سیاست‌ها و رویه‌های رسمی شرکت تأمین‌کننده در راستای ۸ موضوع کلیدی ILO (کار اجباری، کار کودک، تبعیض، آزادی تشکل، ساعات کار، دستمزد منصفانه، ایمنی و بهداشت کار، قرارداد منصفانه).

5.10 تعامل با جوامع محلی

• دریافت شواهد ارتباط، مشاوره و تعامل مداوم تأمین‌کننده با جوامع اطراف.

6. سوابق و مستندات

• اسناد قانونی کاربری زمین، آب و پساب.

• گزارش‌های زیست‌محیطی (ارزیابی گونه‌ها، مکان‌یابی).

• مدارک وضعیت سلامت و گواهی‌های دامپزشکی.

• لیست کامل درمان‌ها.

• برنامه سلامت ماهی.

• سیاست‌ها و رویه‌های اجتماعی شرکت.

• مستندات جلسات و تعاملات با جامعه محلی.

7. معیار پذیرش/عدم انطباق

• پذیرش: انطباق کامل با تمامی الزامات بندهای ۷.۱ تا ۷.۱۰.

• عدم انطباق جزئی: نقص در سوابق یا مستندسازی بدون اثر مستقیم بر سلامت یا محیط.

• عدم انطباق عمده: استفاده از داروهای غیر مجاز، استقرار در مناطق حفاظت‌شده بدون مجوز، یا نقض حقوق بنیادین کار.

8. بازنگری و بهبود

این روش هر دو سال یک بار یا در صورت تغییر استانداردهای ASC بازنگری خواهد شد.

پیوست‌ها

فرم QMS-FR-07-1: ثبت وضعیت انطباق تأمین‌کننده

| شاخص | مدرک ارائه‌شده | نتیجه | توضیحات |

چک‌لیست ممیزی QMS-CHK-07

• اسناد قانونی موجود است.

• گونه غیر بومی معرفی نشده است.

• مکان در منطقه حفاظت‌شده قرار ندارد.

• ارزیابی گونه‌های IUCN انجام شده است.

• وضعیت سلامت بالاتر یا برابر با مزرعه است.

• درمان‌ها و مقادیر اعلام شده است.

• داروهای ممنوعه استفاده نشده است.

• برنامه سلامت ماهی فعال است.

• سیاست‌های ILO موجود است.

• تعامل با جامعه محلی اثبات شده است.

روش اجرایی ارزیابی انطباق

عنوان: الزامات اضافی برای بچه‌ماهیان سالمون تولیدی در قفس
کد سند: QMS-CA-TR-08
مرجع: ASC Freshwater Trout Standard – Section 8

1. هدف

این روش اجرایی به منظور اطمینان از انطباق تأسیسات پرورش بچه‌ماهی سالمون در قفس‌های آب شیرین با الزامات ویژه استاندارد ASC تدوین شده است. تمرکز بر کنترل فرار ماهیان، همکاری با نهادهای شیلاتی، پایش ژنتیکی جمعیت‌های وحشی، زمان‌بندی دوره‌های استراحت و مدیریت اثرات اکولوژیک است.

2. دامنه کاربرد

این روش برای کلیه تأسیسات تولید بچه‌ماهی سالمون در قفس که قصد دریافت یا حفظ گواهی ASC را دارند، اعمال می‌شود.

3. تعاریف

• بچه‌ماهی (Smolt): سالمون جوان آماده مهاجرت به آب شور.

• مطالعه پایه (Baseline Study): مطالعه علمی برای تعیین پروفایل ژنتیکی جمعیت‌های پرورشی و وحشی.

• دوره استراحت (Fallowing): توقف دوره‌ای بهره‌برداری از قفس‌ها برای کاهش فشار بیماری و بازیابی اکوسیستم.

• انجمن محلی شیلات (Fisheries Trust): نهاد یا انجمنی که وظیفه حفاظت و پایش جمعیت‌های ماهی وحشی در منطقه را برعهده دارد.

4. مسئولیت‌ها

• سرممیز: ارزیابی کلی انطباق و تأیید گزارش نهایی.

• کارشناس زیست‌محیطی: بررسی پایش ژنتیک، کیفیت آب و اثرات اکولوژیک.

• کارشناس دامپزشکی آبزیان: بررسی وضعیت سلامت ماهیان و دوره‌های استراحت.

• مدیر مزرعه: اجرای الزامات، ثبت سوابق، هماهنگی با انجمن‌های شیلات.

5. مراحل اجرایی

5.1 گزارش‌دهی فرار ماهیان

• هر مورد فرار باید بلافاصله به انجمن‌های محلی شیلات گزارش شود.

• گزارش شامل تاریخ، تعداد، علت احتمالی و اقدامات اصلاحی باشد.

5.2 همکاری در پایش جمعیت‌های وحشی

• مزرعه باید به‌طور فعال در برنامه‌های پایش سالمونیدهای وحشی شرکت کند.

• نتایج پایش باید در دسترس عمومی قرار گیرد.

5.3 مطالعه پایه ژنتیکی

• با همکاری انجمن‌های محلی، مطالعه‌ای علمی و Peer-Reviewed برای تعیین پروفایل ژنتیکی جمعیت‌های وحشی و پرورشی انجام شود.

• مطالعه باید پروفایل‌های تاریخی و معاصر را شامل شود.

5.4 تحلیل تغییرات ژنتیکی

• در صورت مشاهده تغییر در ترکیب ژنتیکی جمعیت وحشی، بررسی شود که منشاء تغییر ناشی از ماهیان پرورشی فراری است یا عوامل طبیعی (رهاسازی، جریان ژنتیکی طبیعی).

5.5 بازنگری سه‌ساله مطالعه پایه

• مطالعه پایه باید هر سه سال بازنگری شود.

• نتایج بازنگری باید به صورت عمومی منتشر گردد.

5.6 دوره‌های استراحت (Fallowing)

• در صورت اعمال، دوره‌های استراحت باید خارج از زمان مهاجرت بچه‌ماهیان وحشی برنامه‌ریزی شوند.

• مستندات زمان‌بندی باید ثبت و در ممیزی ارائه شود.

6. سوابق و مستندات

• گزارش موارد فرار (QMS-FR-08-1).

• شواهد همکاری با انجمن‌های شیلات.

• نسخه کامل مطالعه پایه ژنتیکی و بازنگری‌های سه‌ساله.

• گزارشات پایش کیفیت آب و فون بنتیک (مطابق پیوست II).

• مستندات برنامه دوره‌های استراحت.

7. معیار پذیرش/عدم انطباق

• پذیرش: انطباق کامل با بندهای ۸.۱ تا ۸.۶.

• عدم انطباق جزئی: تأخیر یا نقص در گزارش‌دهی بدون اثر مستقیم.

• عدم انطباق عمده: عدم انجام مطالعه پایه، عدم گزارش فرار، یا تداخل دوره‌های استراحت با مهاجرت طبیعی.

8. بازنگری و بهبود

این روش هر سه سال یک بار یا همزمان با بازنگری استانداردهای ASC بازبینی خواهد شد.

پیوست‌ها

فرم QMS-FR-08-1: ثبت موارد فرار

| تاریخ | تعداد ماهیان فراری | علت احتمالی | اقدامات اصلاحی | گزارش به انجمن شیلات |

فرم QMS-FR-08-2: خلاصه همکاری با انجمن‌های شیلات

| تاریخ | نوع فعالیت | نتیجه/دستاورد | مستندات پیوست |

چک‌لیست ممیزی QMS-CHK-08

• گزارش تمامی موارد فرار ثبت و ارسال شده است.

• مشارکت فعال در پایش جمعیت‌های وحشی وجود دارد.

• مطالعه پایه ژنتیکی موجود و معتبر است.

• تغییرات ژنتیکی تحلیل و مستند شده است.

• مطالعه پایه هر سه سال بازنگری و منتشر شده است.

• دوره‌های استراحت خارج از فصل مهاجرت بچه‌ماهی‌های وحشی تنظیم شده است.

📊 فرم و چک‌لیست‌های اجرایی

۱. فرم تعیین خط پایه وضعیت تروفیک (پیوست II-H)

۲. فرم محاسبه FFDR و EPA/DHA (پیوست III)

بخش A – اطلاعات خوراک

بخش B – محاسبات

• eFCR = خوراک مصرفی (kg) ÷ ماهی برداشت‌شده (kg)

• FFDRm = (eFCR × % آرد ماهی در خوراک × 22.2%) ÷ 100

• FFDRo = (eFCR × % روغن ماهی در خوراک × 5%) ÷ 100

• حداکثر مقدار قابل قبول: FFDRm ≤ 1.5 و FFDRo ≤ 2.95

• EPA+DHA = (گرم روغن ماهی ÷ kg خوراک) × (% EPA+DHA روغن)/100

۳. چک‌لیست طرح مهار فرار (پیوست IV)

الف) انتخاب محل

• ارزیابی هیدرولوژیک (جریان‌ها، امواج، بستر آب).

• ارزیابی خاک و ریسک سیلاب در سیستم خشکی.

ب) اقدامات زیرساختی

• مهار قفس (لنگر، طناب، زنجیر، بویه) استاندارد.

• بوم حفاظتی در سمت جریان غالب نصب شده است.

• انتخاب مناسب جنس قفس و تور.

• اندازه چشمه تور ≤ ۵۰٪ وزن حداقل ذخیره.

• حداقل وزن ذخیره‌سازی ≥ ۱۵g رعایت شده است.

• اسکرین‌های اولیه و ثانویه در سیستم‌های خشکی نصب شده‌اند.

ج) اقدامات عملیاتی

• ثبت کامل سوابق جابجایی و فرار ماهی.

• بازرسی روزانه تورها/اسکرین‌ها انجام می‌شود.

• بازرسی هفتگی بخش‌های فوقانی تورها.

• بازرسی کامل تور پیش از عملیات متراکم‌سازی یا درجه‌بندی.

• آزمون سالانه تورها مطابق دستور سازنده.

• استفاده از تور ثانویه هنگام هر عملیات جابجایی.

• بررسی مسیر پیش از جابجایی قفس‌ها.