 نسخه الکترونیکی این سند اخرین نسخه آن است و مسئولیت کنترل نسخه چاپی با این سند بر عهده خواننده آن می باشد.
تمامی حقوق معنوی و مادی این مدرک متعلق به شرکت پایش سلامت اسیا می باشد. و هر گونه کپی برداری از ان پیگرد قانونی دارد. |
||||
| انتخاب منابع ارزیابی انطباق | رویکرد | CAS/0/1/1/4 | شماره سند | |
| رنگ سفید اسناد / قرمز فرمهای دریافتی/ ابی فرمهای ارسالی | راهنمای دکمه های انتهایی صفحه | |||
| تاریخ | تایید | بازنگری | نویسنده | شماره |
| شهریور ۱۴۰۲ | هیات مدیره | دکتر شیدا بزمی | دکترعلیرضامسعودنیا | ۱ |
نمونه برداری
نمونه بردار وقتی نمونه برداری از نمونه‌ها، مواد یا محصولات را از کارخانه،بازار و انبار گمرک برای ارزیابی انطباق انجام می دهد، باید یک طرح و روش نمونه برداری داشته باشد. روش نمونه برداری باید فاکتورهایی را که برای اطمینان از نتایج آزمون که اهداف ارزیابی انطباق را تامین کند در برگرفته باشد. طرح و روش نمونه برداری باید در دسترس نمونه بردار در هنگام نمونه برداری باشد تا در صورت نیاز به آن مراجعه نماید این طرح‌ها باید مبتنی بر روش‌های آماری مناسب و متقاعد کننده برای اداره استاندارد و یا مشتری خارجی و داخلی باشد.
روش‌های نمونه برداری می‌توانند متنوع باشند و به نوع محصول، اهداف انطباق و استانداردهای مربوطه بستگی دارند.برخی از روش‌های معمول نمونه برداری عبارتند از نمونه برداری تصادفی، نمونه برداری سیستماتیک، نمونه برداری خوشه‌ای و نمونه برداری ترکیبی.
در نمونه برداری تصادفی، نمونه‌ها به صورت تصادفی از جمعیت انتخاب می‌شوند. این روش از دقت بالایی برخوردار است و به اندازه‌ی ممکن از انحرافهای غیرقابل پیش‌بینی جلوگیری می‌کند.
در نمونه برداری سیستماتیک، نمونه‌ها به طور مرتب از جمعیت انتخاب می‌شوند. برای مثال، هر n امین مورد در لیست جمعیت انتخاب می‌شود. این روش ساده‌تر از نمونه برداری تصادفی است و مناسب استفاده در مواقعی است که جمعیت دارای الگوی خاصی است.
در نمونه برداری خوشه‌ای، جمعیت به خوشه‌های کوچکتر تقسیم می‌شود و سپس نمونه از هر خوشه برداشت می‌شود. این روش در مواقعی که جمعیت به صورت طبیعی در خوشه‌های جداگانه تقسیم می‌شود مفید است.
در نمونه برداری ترکیبی، از ترکیب روش‌های مختلف نمونه برداری استفاده می‌شود. به عنوان مثال، می‌توان از نمونه برداری تصادفی برای انتخاب خوشه‌ها استفاده کرده و سپس در هر خوشه با استفاده از نمونه برداری سیستماتیک نمونه‌ها را انتخاب کرد.
با توجه به اهمیت نمونه برداری در انطباق محصولات و مواد، لازم است که طرح و روش نمونه برداری با دقت طراحی شود و از روش‌های آماری مناسب استفاده شود. همچنین، لازم است که نمونه بردار با دقت و صحت انجام شود تا نتایج آزمون به درستی تفسیر شوند و اهداف ارزیابی انطباق برآورده شود.
طرح نمونه برداری شامل
الف) انتخاب نمونه
ب ) انتخاب محل نمونه برداری
د) انتخاب نمونه بردار با تجربه و آموزش دیده
ج) برداشت، و آماده سازی نمونه یا نمونه‌ها از یک نمونه، ماده یا محصول برای تولید اقلام مورد نیاز در آزمون‌ها
الف) انتخاب نمونه: این مرحله شامل انتخاب نمونه‌هایی است که قرار است بررسی شوند. به طور معمول، نمونه‌ها باید به طور تصادفی انتخاب شوند تا نتایج به طور قابل اعتمادی برای کل جامعه قابل تعمیم باشند.
ب) انتخاب محل نمونه برداری: در این مرحله، محل یا محیطی که نمونه‌ها از آن برداشت می‌شوند، انتخاب می‌شود. این محل باید مثالی از کل جامعه باشد و نمونه‌ها باید به طور تصادفی از این محل انتخاب شوند.
ج) انتخاب روش اجرای مرتبط: در این مرحله، روشی که برای برداشت نمونه استفاده می‌شود، انتخاب می‌شود. این روش می‌تواند شامل نمونه‌برداری تصادفی ساده، نمونه‌برداری خوشه‌ای، نمونه‌برداری سیستماتیک و غیره باشد. انتخاب روش مناسب برای مطالعه تحقیقاتی خاصی بستگی به موضوع و هدف تحقیق دارد.
د) انتخاب نمونه بردار با تجربه و آموزش دیده: در صورتی که نیاز به تخصص و تجربه خاصی برای برداشت نمونه وجود داشته باشد، می‌توان از افرادی که دارای این تجربه و آموزش هستند، برای برداشت نمونه استفاده کرد.
ج) برداشت و آماده سازی نمونه یا نمونه‌ها: در این مرحله، نمونه یا نمونه‌هایی که انتخاب شده‌اند، از محل اصلی برداشت شده و آماده سازی می‌شوند. این شامل تمیز کردن، بسته‌بندی، برچسب‌گذاری و سایر فعالیت‌های مرتبط با آماده سازی نمونه‌ها است.
سوابق مربوط به داده‌های نمونه برداری در بانک اطلاعاتی شرکت حفظ میگردد این سوابق شامل:
الف) ارجاء به روش نمونه‌برداری به کارگرفته شده
ب) تاریخ و زمان نمونه برداری
پ) اطلاعات مربوط به شناسایی و شرح نمونه (به عنوان مثال تعداد، مقدار و نام)
ت) مشخصات شخصی که نمونه برداری را انجام داده
ث) مشخصات تجهیزات مورد استفاده
ج) شرایط محیطی و حمل
چ) نمودارها یا سایر طرق معادل آنها که محل نمونه‌برداری را در صورت لزوم مشخص کند
ح) انحراف، اضافه یا حذف کردن از روش نمونه برداری و طرح نمونه برداری.
خ) نتایج تحلیل داده‌های نمونه برداری
د) نتایج بررسی و ارزیابی کیفیت داده‌های نمونه برداری
ر) تغییرات موردنظر در روش نمونه برداری و جلوگیری از تکرار خطاهای گذشته
ز) نتایج تحلیل آماری از داده‌های نمونه برداری
س) نتایج مقایسه داده‌های نمونه برداری با داده‌های مرجع و استاندارد
ش) نتایج مقایسه داده‌های نمونه برداری با سوابق گذشته
ص) هرگونه تغییر در شرایط محیطی و حمل که ممکن است بر داده‌های نمونه برداری تأثیر بگذارد
ض) هرگونه تغییر در شرایط نمونه‌برداری که باید به دلیل قابلیت ردیابی و مرجعیت داده‌ها، ثبت شود
ط) نتایج مربوط به کنترل کیفیت نمونه برداری و بررسی روند بهبود آن
ظ) هرگونه مشکل یا خطا در فرآیند نمونه برداری که برای اصلاح و بهبود در آینده ثبت شود
ع) سایر اطلاعات و رویدادهای مربوط به داده‌های نمونه برداری که در آینده ممکن است موردنیاز باشند.
دامنه های طرح نمونه برداری:
1. تولید محصولات غذایی.
2. تولید خوراک دام
3. کشاورزی
4 (خرده فروشی و عمده فروشی) سوپر مارکت و هایپر مارکت
5. رستوران ها و تالار های پذیرایی ها
6. محصولات شیلاتی و تالاب ها و دریا و محیط های ابزی پروری
7. حمل و نقل و ذخیره سازی و انبار داری
8. پسماند و بازیافت
9. کاغذ و سلولز و نساجی
10. لوازم برقی و الکترونیکی و الکتریکی
11. ساخت و ساز و مصالح ساختمانی
13. نفت و گاز
14. معدن و سنگ
۱۵ سایر مصنوعات
۱۶ . ابزار دقیق
۲۰.غلات
۲۲.اسباب بازی و تجهیزات سرگرمی
۲۶. خدمات پس از فروش لوازم خانگی
۲۸. دارو واکسن و مواد بیولوژیک دامی
یوست شماره ۲ – ترجمه کامل فارسی استاندارد ISO 2859-1
مقدمه
هدف از این استاندارد، تسهیل توافق بین خریدار و فروشنده برای برنامه‌های پذیرش بر اساس نمونه‌برداری، و ارائه روش‌هایی برای نمونه‌برداری از اقلام یکسان تولیدشده تحت شرایط یکنواخت است.
دامنه کاربرد
این بخش از ISO 2859 برنامه‌هایی برای نمونه‌برداری بر اساس پذیرش صفری یا پذیرش تعداد معینی از اقلام معیوب ارائه می‌دهد. این برنامه‌ها با هدف دستیابی به سطوح کنترل کیفی خاص و یکنواختی در ارزیابی کیفیت کالاها طراحی شده‌اند.
تعاریف و اصطلاحات
-
برنامه نمونه‌برداری: مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها شامل حجم نمونه و معیار پذیرش یا رد.
-
سطح کیفیت قابل قبول (AQL): بالاترین درصد یا نرخ معیوب‌هایی که در یک روند تولید به طور معمول پذیرفته می‌شود.
-
سطح بازرسی (Inspection Level): سطحی که مقدار نمونه‌برداری را تعیین می‌کند؛ به سطوح I، II، و III تقسیم می‌شود که سطح II معمول‌ترین است.
-
تعداد پذیرش (Acceptance Number): حداکثر تعداد معیوب‌هایی که در نمونه می‌توان پذیرفت.
-
تعداد رد (Rejection Number): حداقل تعداد معیوب‌هایی که باعث رد کل دسته می‌شود.
خط‌مشی استفاده
استفاده از این استاندارد مستلزم توافق بین خریدار و فروشنده است. باید سطح بازرسی و AQL مورد توافق مشخص شده و بر اساس آن از جداول مربوطه استفاده گردد.
روش کار
-
حجم دسته (lot size) را تعیین کنید.
-
سطح بازرسی مناسب را انتخاب نمایید.
-
با استفاده از جدول مربوطه، اندازه نمونه (sample size) و اعداد پذیرش و رد را بیابید.
-
نمونه‌گیری را به صورت تصادفی انجام داده و تعداد اقلام معیوب را بشمارید.
-
اگر تعداد اقلام معیوب ≤ عدد پذیرش باشد → دسته پذیرفته می‌شود.
-
اگر تعداد معیوب‌ها > عدد پذیرش باشد → دسته رد می‌شود.
سطوح AQL پیشنهادی
| سطح AQL | تعریف کیفی | مثال کاربردی |
|---|---|---|
| 0.01% | کیفیت بسیار بالا | محصولات پزشکی حساس |
| 0.1% | کیفیت عالی | قطعات الکترونیکی دقیق |
| 0.65% | کیفیت خوب | محصولات صنعتی متوسط |
| 1.5% | کیفیت قابل قبول (استاندارد) | محصولات مصرفی عمومی |
| 4.0% | کیفیت پایین‌تر | اقلام غیرحیاتی و ارزان‌قیمت |
جدول سطوح بازرسی نمونه‌برداری
| حجم دسته (Lot Size) | سطح بازرسی II | اندازه نمونه |
|---|---|---|
| 2 تا 8 | A | 2 |
| 9 تا 15 | B | 3 |
| 16 تا 25 | C | 5 |
| 26 تا 50 | D | 8 |
| … | … | … |
| 500 تا 1200 | K | 50 |
| … | … | … |
مثال کاربردی
فرض کنید حجم دسته 300 واحد است، سطح بازرسی “II” و سطح AQL برابر با 1.5% تعیین شده است. از جدول اندازه نمونه، عدد 20 به دست می‌آید. اگر تعداد اقلام معیوب ≤ 1 باشد، دسته پذیرفته می‌شود؛ اگر ≥2 باشد، دسته رد می‌شود.
ملاحظات نهایی
-
این استاندارد برای بازرسی نهایی در انتهای خط تولید مناسب است.
-
قابل استفاده برای محصولات قابل شمارش یا اندازه‌گیری.
-
استفاده از روش‌های تصادفی برای انتخاب نمونه‌ها ضروری است.
-
ثبت سوابق بازرسی برای تحلیل‌های آماری بعدی توصیه می‌شود.
تغییر بین سطوح بازرسی (Switching Rules)
در مواردی که کیفیت دسته‌ها به‌طور مداوم در سطح پایین‌تری قرار دارد یا بالعکس کیفیت عالی حفظ شده است، ممکن است لازم باشد بین حالت‌های زیر جابه‌جا شویم:-
بازرسی عادی (Normal Inspection):
این وضعیت پایه است و در صورت عدم وجود شواهدی از کاهش یا افزایش کیفیت، مورد استفاده قرار می‌گیرد. -
بازرسی سختگیرانه (Tightened Inspection):
زمانی اعمال می‌شود که چند دسته متوالی رد شوند. در این حالت، تعداد نمونه افزایش می‌یابد یا سطح پذیرش کاهش پیدا می‌کند تا خطر عبور دسته‌های نامنطبق کاهش یابد. -
بازرسی کاهش‌یافته (Reduced Inspection):
اگر چند دسته متوالی بدون مشکل پذیرفته شوند، می‌توان از بازرسی کاهش‌یافته استفاده کرد که باعث صرفه‌جویی در زمان و منابع می‌شود.
قوانین تغییر وضعیت بازرسی
-
تغییر به بازرسی سختگیرانه:
اگر دو دسته از سه دسته متوالی رد شوند، به حالت سختگیرانه منتقل شوید. -
بازگشت به بازرسی عادی:
اگر پنج دسته متوالی در حالت سختگیرانه پذیرفته شوند، به حالت نرمال بازگردید. -
تغییر به بازرسی کاهش‌یافته:
اگر ده دسته متوالی بدون رد شدن در حالت عادی پذیرفته شوند و تولید پایدار باشد، می‌توان با رضایت مشتری به بازرسی کاهش‌یافته رفت.
بازرسی ویژه (Special Inspection Levels)
برای نمونه‌برداری‌هایی که محدودیت زمانی یا هزینه‌ای دارند، چهار سطح بازرسی ویژه وجود دارد: S-1، S-2، S-3 و S-4 که نسبت به سطح II به نمونه‌های کوچکتری نیاز دارند.سطح بازرسی ویژه مناسب برای نمونه‌برداری با S-1 کمترین حجم نمونه S-2 نمونه‌برداری بسیار کم S-3 نمونه‌برداری کم S-4 نمونه‌برداری متوسط رویکرد برخورد با دسته‌های رد شده
زمانی که یک دسته بر اساس معیار پذیرش رد می‌شود، تصمیم‌گیری درباره آن شامل یکی از گزینه‌های زیر است:-
بازرسی ۱۰۰ درصدی دسته و حذف اقلام معیوب
-
اصلاح یا بازکاری دسته و نمونه‌برداری مجدد
-
رد کامل دسته و برگشت به فروشنده
توصیه‌های کاربردی برای پیاده‌سازی در سازمان‌ها
-
برای اقلام حیاتی مانند دارو، تجهیزات پزشکی یا مواد غذایی، استفاده از سطح AQL پایین (مثلاً 0.1%) ضروری است.
-
آموزش دقیق کارکنان نمونه‌بردار و بازرس بر اساس این استاندارد الزامی است.
-
سوابق نمونه‌برداری، اندازه نمونه، تعداد اقلام معیوب و تصمیم نهایی باید به‌طور کامل مستند و آرشیو شوند.
-
برای استفاده در ارزیابی انطباق رسمی، پیاده‌سازی این روش باید با الزامات ISO/IEC 17020 یا 17025 هم‌راستا باشد.
جدول A – AQL = 1.5% – معیار پذیرش و رد بر اساس کد اندازه نمونه
کد اندازه نمونه اندازه نمونه (n) تعداد قابل پذیرش (Ac) تعداد رد (Re) A 2 0 1 B 3 0 1 C 5 0 1 D 8 0 1 E 13 0 1 F 20 1 2 G 32 1 2 H 50 2 3 J 80 3 4 K 125 5 6 L 200 7 8 M 315 10 11 N 500 14 15 P 800 21 22 Q 1250 21 22 R 2000 21 22 S 3150 21 22 T 5000 21 22 U 8000 21 22
اگر بخواهید می‌توانم جدول را برای دیگر سطوح AQL (مثلاً 0.65% یا 2.5
جدول B – AQL = 0.65% – معیار پذیرش و رد بر اساس کد اندازه نمونه
کد اندازه نمونه اندازه نمونه (n) تعداد قابل پذیرش (Ac) تعداد رد (Re) A 2 0 1 B 3 0 1 C 5 0 1 D 8 0 1 E 13 0 1 F 20 0 1 G 32 0 1 H 50 1 2 J 80 1 2 K 125 2 3 L 200 3 4 M 315 5 6 N 500 7 8 P 800 10 11 Q 1250 10 11 R 2000 10 11 S 3150 10 11 T 5000 10 11 U 8000 10 11
جدول C – AQL = 2.5% – معیار پذیرش و رد بر اساس کد اندازه نمونه
کد اندازه نمونه اندازه نمونه (n) تعداد قابل پذیرش (Ac) تعداد رد (Re) A 2 0 1 B 3 0 1 C 5 0 1 D 8 0 1 E 13 1 2 F 20 1 2 G 32 2 3 H 50 3 4 J 80 5 6 K 125 7 8 L 200 10 11 M 315 14 15 N 500 21 22 P 800 21 22 Q 1250 21 22 R 2000 21 22 S 3150 21 22 T 5000 21 22 U 8000 21 22
🧾
-
: انتخاب کد حرفی نمونه‌برداری بر اساس اندازه دسته و سطح بازرسی
| تعداد کل اقلام دسته (N) | سطح بازرسی I | سطح بازرسی II | سطح بازرسی III |
|---|---|---|---|
| 2 تا 8 | A | A | A |
| 9 تا 15 | B | B | C |
| 16 تا 25 | C | C | D |
| 26 تا 50 | D | E | F |
| 51 تا 90 | E | F | G |
| 91 تا 150 | F | G | H |
| 151 تا 280 | G | H | J |
| 281 تا 500 | H | J | K |
| 501 تا 1,200 | J | K | L |
| 1,201 تا 3,200 | K | L | M |
| 3,201 تا 10,000 | L | M | N |
| 10,001 تا 35,000 | M | N | P |
| 35,001 تا 150,000 | N | P | Q |
✅ جدول ۲: اندازه نمونه، مقادیر پذیرش (Ac) و رد (Re) برای AQL = 1.5%
| کد حرفی | اندازه نمونه (n) | Ac | Re |
|---|---|---|---|
| A | 2 | 0 | 1 |
| B | 3 | 0 | 1 |
| C | 5 | 0 | 1 |
| D | 8 | 0 | 1 |
| E | 13 | 0 | 1 |
| F | 20 | 1 | 2 |
| G | 32 | 2 | 3 |
| H | 50 | 3 | 4 |
| J | 80 | 5 | 6 |
| K | 125 | 7 | 8 |
| L | 200 | 10 | 11 |
| M | 315 | 14 | 15 |
| N | 500 | 21 | 22 |
| P | 800 | 21 | 22 |
| Q | 1,250 | 21 | 22 |
نکته: در صورت تغییر AQL (مثلاً به 0.65% یا 2.5%)، جدول Ac و Re تغییر می‌کند و باید از جداول رسمی استفاده شود
راهنمای کاربرد جداول AQL در ارزیابی انطباق بر اساس ISO 2859-1
🔹 1. هدف از استفاده
استفاده از جداول AQL در فرآیند ارزیابی انطباق، به منظور تصمیم‌گیری در مورد پذیرش یا رد یک محموله، محصول، یا فرآیند بر اساس نمونه‌گیری آماری است. این جداول به شما اجازه می‌دهند تا با بازرسی بخشی از یک جامعه آماری (مثلاً تعداد مشخصی کالا از یک محموله) کیفیت کل آن جامعه را ارزیابی کنید.
🔹 2. مراحل عملی استفاده
✅ گام اول: تعیین حجم جامعه (Lot Size)
در ابتدا باید بدانید که تعداد کل واحدهایی که قصد ارزیابی آنها را دارید چقدر است. این عدد می‌تواند تعداد بسته، قطعه، نمونه یا واحد محصول باشد.
✅ گام دوم: تعیین سطح بازرسی
سطح بازرسی معمولاً یکی از سه سطح عمومی زیر است (در صورت عدم توافق خاص):
سطح I: بازرسی سبک‌تر (نمونه کوچکتر)
سطح II: رایج‌ترین سطح برای بازرسی معمول
سطح III: بازرسی شدیدتر (نمونه بزرگ‌تر)
در شرکت‌های ارزیابی انطباق معمولاً سطح II برای بازرسی روتین توصیه می‌شود.
✅ گام سوم: تعیین کد اندازه نمونه (Sample Size Code Letter)
با استفاده از جدول استاندارد ISO 2859-1 (جدول A)، بر اساس حجم جامعه و سطح بازرسی، کد حرفی نمونه (مانند D، H، L، M…) را مشخص کنید.
✅ گام چهارم: انتخاب سطح AQL
این مقدار بیانگر سطح کیفیت قابل پذیرش است. مقادیر متداول عبارتند از:
AQL = 0.65% → برای محصولات حساس یا الزامات ایمنی بالا
AQL = 2.5% → برای بازرسی‌های عمومی و فرآیندهای با ریسک متوسط
AQL = 4.0% یا بیشتر → برای فرآیندهایی با انعطاف بیشتر در عیوب جزئی
✅ گام پنجم: رجوع به جدول پذیرش و رد
با استفاده از کد حرفی نمونه و مقدار AQL انتخاب‌شده، از جدول مربوطه، تعداد نمونه مورد نیاز (n)، تعداد عیوب قابل پذیرش (Ac) و تعداد عیوب مردودی (Re) را استخراج کنید.
اگر تعداد عیوب یافت‌شده در نمونه کمتر یا برابر با Ac باشد، محموله پذیرفته می‌شود.
اگر تعداد عیوب بیشتر از Re باشد، محموله رد می‌شود.
🎯 مثال کاربردی
فرض کنیم شما در حال ارزیابی محموله‌ای شامل 800 کیسه خوراک دام هستید:
حجم جامعه: 800
سطح بازرسی: II
کد حرفی نمونه: (بر اساس جدول A) = P
AQL انتخابی: 0.65%
از جدول AQL=0.65%:
اندازه نمونه = 800
Ac = 10
Re = 11
پس: اگر در نمونه‌برداری 800 تایی، 10 مورد یا کمتر دارای عیب باشند، محموله پذیرفته می‌شود؛ اگر 11 مورد یا بیشتردارای عیب باشند، محموله رد خواهد شد.
📌 نکات مهم اجرایی
نمونه‌ها باید به صورت تصادفی (Random Sampling) انتخاب شوند.
عیوب باید بر اساس معیارهای از پیش تعیین‌شده و قابل اندازه‌گیری تعریف شوند.
نتایج بازرسی باید مستندسازی شده و در پرونده ارزیابی محصول/مشتری ثبت گردند.
در صورت رد، اقدامات اصلاحی یا تصمیمات جایگزین مانند نمونه‌گیری مجدد یا بازرسی کامل اجرا می‌شود.
ISO 2859-1
هدف:
هدف از این راهنما، ارائه‌ی شیوه‌ی صحیح انتخاب اندازه نمونه و معیار پذیرش در بازرسی پذیرشی بر اساس سطوح کیفیت قابل قبول (AQL) مطابق با استاندارد بین‌المللی ISO 2859-1 است.دامنه کاربرد:
این راهنما در فرآیندهای بازرسی نهایی، بازرسی دریافت مواد اولیه و همچنین در ارزیابی محصولات میان‌فرآیندی در کلیه فعالیت‌های ارزیابی انطباق شرکت کاربرد دارد.
گام اول: تعیین سطح بازرسی (Inspection Level)
سطح بازرسی با توجه به اهمیت محصول، ریسک‌های مرتبط، هزینه‌های بازرسی و سطح کنترل فرآیند تعیین می‌شود. ISO 2859-1 سه سطح عمومی (I، II، III) و چهار سطح ویژه (S1 تا S4) را ارائه می‌دهد.
سطح II پرکاربردترین گزینه است.
سطوح III و I به‌ترتیب برای بازرسی دقیق‌تر یا ساده‌تر استفاده می‌شوند.
سطوح S1 تا S4 در بازرسی اقلام با هزینه بالا یا آزمون‌های تخریبی کاربرد دارند.
گام دوم: مراجعه به جدول ۱ (جدول اندازه نمونه)
با مشخص بودن سطح بازرسی و اندازه دسته (Lot Size)، به جدول شماره ۱ مراجعه کرده و کد حرفی (Code Letter) مناسب را استخراج نمایید. به‌طور مثال، برای اندازه دسته ۱۲۰۰ و سطح بازرسی II، کد حرفی «L» تعیین می‌شود.
گام سوم: مراجعه به جدول ۲ (جدول AQL)
در این مرحله با استفاده از کد حرفی به جدول ۲ مراجعه کرده و اندازه نمونه (Sample Size) و تعداد قابل پذیرش (Ac) و مردودی (Re) را با توجه به مقدار AQL موردنظر (مثلاً 1.5%) مشخص نمایید.
اگر تعداد نقص‌ها ≤ Ac باشد، دسته قابل قبول است.
اگر تعداد نقص‌ها ≥ Re باشد، دسته مردود است.
گام چهارم: تعیین نوع بازرسی
ISO 2859-1 سه نوع بازرسی را پیشنهاد می‌دهد:
عادی (Normal Inspection): در شرایط عادی و پایدار
سختگیرانه (Tightened Inspection): در صورت افزایش مردودی یا ریسک بالا
تسهیل‌شده (Reduced Inspection): در شرایط عملکرد قابل‌اعتماد
گام پنجم: سوئیچ بین بازرسی‌ها
بر اساس نتایج متوالی بازرسی، می‌توان بین نوع بازرسی‌ها تغییر وضعیت داد.
به بازرسی سختگیرانه: اگر در n دسته متوالی، 2 دسته مردود شوند.
به بازرسی تسهیل‌شده: اگر در 10 دسته متوالی، همه قابل قبول باشند.
مثال کاربردی:
برای دسته‌ای با اندازه ۱۲۰۰ قطعه و بازرسی در سطح II با AQL برابر 1.5%:
کد حرفی = L
اندازه نمونه = 200
Ac = 5، Re = 6
اگر در نمونه‌برداری، ۴ نقص مشاهده شود، دسته پذیرفته می‌شود؛ اما با مشاهده ۶ نقص، دسته مردود خواهد شد.🔍 ادامه راهنما + مثال‌های تخصصی
گام ششم: انتخاب AQL مناسب برای حوزه‌های مختلف
مقدار AQL باید متناسب با ریسک‌های ایمنی، بهداشتی یا عملکردی محصول انتخاب شود. جدول زیر می‌تواند در انتخاب AQL راهگشا باشد:
نوع محصول سطح AQL پیشنهادی دلیل خوراک دام 1.5% یا 2.5% برای کنترل آلودگی‌ها و ناخالصی‌های فیزیکی مواد اولیه دامی (سویا، جو، ذرت) 1.0% تأکید بر یکنواختی فیزیکی و ایمنی تغذیه‌ای گوشت منجمد 0.65% یا 1.0% کنترل کیفیت بصری، یخ‌زدگی، بسته‌بندی محصولات کشاورزی تازه 2.5% یا 4.0% تلورانس بیشتر به دلیل تغییرات طبیعی مواد بسته‌بندی مواد غذایی 0.65% یا 1.0% جلوگیری از ریسک تماس مستقیم با غذا
🧪 مثال اول: ارزیابی انطباق خوراک دام (مثلاً کنجاله سویا)
فرضیات:
تعداد کل کیسه‌ها: 8,000
سطح بازرسی: II
AQL: 1.5%
مراحل:
از جدول 1، برای 8,000 کیسه و سطح II، کد حرفی «N» استخراج می‌شود.
از جدول AQL، برای کد حرفی «N» و AQL=1.5%، اندازه نمونه = 500 کیسه است.
مقدار پذیرش (Ac) = 10، مقدار رد (Re) = 11
→ اگر در 500 کیسه انتخاب‌شده بیش از 10 کیسه دارای نقص باشند (مثلاً کپک‌زدگی یا برچسب اشتباه)، کل دسته رد می‌شود.
🥩 مثال دوم: بازرسی گوشت منجمد وارداتی (USDA Cut Beef)
فرضیات:
دسته: 1,200 کارتن گوشت
سطح بازرسی: III (سختگیرانه)
AQL: 0.65%
مراحل:
از جدول 1، کد حرفی «M»
اندازه نمونه: 315 کارتن
Ac = 2، Re = 3
→ با یافتن 3 کارتن با برچسب اشتباه یا آسیب بسته‌بندی، کل دسته مردود است.
🌽 مثال سوم: نمونه‌برداری ذرت دامی وارداتی
فرضیات:
محموله: 25,000 تن در قالب 5000 کیسه
سطح بازرسی: II
AQL: 2.5%
مراحل:
از جدول 1، کد حرفی «Q»
نمونه‌برداری: 800 کیسه
Ac = 21، Re = 22
→ اگر در بررسی 800 کیسه، تا 21 نقص یافت شود (مانند کیسه پاره یا رطوبت زیاد)، محموله پذیرفته می‌شود.
📦 مثال چهارم: کنترل کیفیت بسته‌بندی مواد غذایی (مثلاً لفاف لمینت‌شده)
فرضیات:
دسته تولید: 300 رول
سطح بازرسی: II
AQL: 1.0%
مراحل:
کد حرفی: «K»
نمونه: 125 رول
Ac = 2، Re = 3
→ چنانچه بیش از 2 رول دارای دوخت ناقص یا چاپ نامناسب باشد، دسته مردود است.
🧭 نکات کلیدی برای ممیزان و ارزیابان:
همیشه جدول‌های به‌روز ISO 2859-1 را در اختیار داشته باشید.
هنگام تعیین AQL، با بخش‌های فنی، تضمین کیفیت و مشتریان مشورت کنید.
در صورت تردید در مورد نوع نقص (Minor / Major / Critical)، از طبقه‌بندی نقص‌ها در اسناد داخلی استفاده کنید.
اگر آزمون‌ها تخریبی هستند (مثل آزمایش کیسه‌ها برای رطوبت یا استحکام)، از سطوح S1 تا S4 استفاده نمایید.
)
جدول انتخاب کد حرفی – سطح بازرسی II
حجم محموله (کیسه / تن فله) کد حرفی 2 تا 8 A 9 تا 15 B 16 تا 25 C 26 تا 50 E 51 تا 90 F 91 تا 150 G 151 تا 280 H 281 تا 500 J جدول اندازه نمونه و پذیرش – AQL = 1.5%
کد اندازه نمونه پذیرش (Ac) رد (Re) A 2 0 1 B 3 0 1 C 5 0 1 E 13 0 1 F 20 1 2 G 32 2 3 H 50 3 4 J 80 5 6
✅ محصول ۲: ذرت دامی (Feed Corn)
جدول انتخاب کد حرفی – سطح بازرسی II
حجم محموله (تن) کد حرفی کمتر از 15 تن C 15 تا 30 تن E 31 تا 60 تن F 61 تا 100 تن G 101 تا 200 تن H 201 تا 300 تن J 301 تا 500 تن K بیش از 500 تن L جدول اندازه نمونه و پذیرش – AQL = 1.5%
کد اندازه نمونه پذیرش (Ac) رد (Re) C 5 0 1 E 13 0 1 F 20 1 2 G 32 2 3 H 50 3 4 J 80 5 6 K 125 7 8 L 200 10 11
✅ محصول ۳: لاشه گوشت گوسفند (Sheep Carcass)
جدول انتخاب کد حرفی – سطح بازرسی II
تعداد لاشه در محموله کد حرفی 2 تا 5 A 6 تا 15 B 16 تا 30 C 31 تا 50 D 51 تا 90 F 91 تا 150 G 151 تا 300 H جدول اندازه نمونه و پذیرش – AQL = 1.5%
کد اندازه نمونه پذیرش (Ac) رد (Re) A 2 0 1 B 3 0 1 C 5 0 1 D 8 0 1 F 20 1 2 G 32 2 3 H 50 3 9
