3440

آئين كار اماكن ورزشي

چاپ اول

موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران

موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران تنها سازماني است در ايران كه بر طبق قانون ميتواند استاندارد رسمي فرآوردهها را تعيين و تدوين و اجراي آنها را با كسب موافقت شورايعالي استاندارد اجباري اعلام نمايد. وظايف و هدفهاي موسسه عبارتست از:

( تعيين، تدوين و نشر استانداردهاي ملي – انجام تحقيقات بمنظور تدوين استاندارد بالا بردن كيفيت كالاهاي داخلي، كمك به بهبود روشهاي توليد و افزايش كارائي صنايع در جهت خودكفائي كشور- ترويج استانداردهاي ملي – نظارت بر اجراي استانداردهاي اجباري – كنترل كيفي كالاهاي صادراتي مشمول استانداردهاي اجباري و جلوگيري از صدور كالاهاي نامرغوب به منظور فراهم نمودن امكانات رقابت با كالاهاي مشابه خارجي و حفظ بازارهاي بين المللي كنترل كيفي كالاهاي وارداتي مشمول استاندارد اجباري به منظور حمايت از مصرف كنندگان و توليدكنندگان داخلي و جلوگيري از ورود كالاهاي نامرغوب خارجي راهنمائي علمي و فني توليدكنندگان، توزيع كنندگان و مصرف كنندگان – مطالعه و تحقيق درباره روشهاي توليد، نگهداري، بسته بندي و ترابري كالاهاي مختلف – ترويج سيستم متريك و كاليبراسيون وسايل سنجش – آزمايش و تطبيق نمونه كالاها با استانداردهاي مربوط، اعلام مشخصات و اظهارنظر مقايسهاي و صدور گواهينامههاي لازم ) .

موسسه استاندارد از اعضاء سازمان بين المللي استاندارد مي باشد و لذا در اجراي وظايف خود هم از آخرين پيشرفتهاي علمي و فني و صنعتي جهان استفاده مي نمايد و هم شرايط كلي و نيازمنديهاي خاص كشور را مورد توجه قرار مي دهد.

اجراي استانداردهاي ملي ايران به نفع تمام مردم و اقتصاد كشور است و باعث افزايش صادرات و فروش داخلي و تأمين ايمني و بهداشت مصرف كنندگان و صرفه جوئي در وقت و هزينه ها و در نتيجه موجب افزايش درآمد ملي و رفاه عمومي و كاهش قيمتها مي شود.

كميسيون آئين كار اماكن ورزشي
رئيس
وزارت كشور	مهندس معمار	رهبر صدامي- خديجه
اعضاء
سازمان بهزيستي	مهندس معمار	استقلاليان- لميعه
سازمان تربيت بدني	ليسانس تربيت بدني	جهانگيري- محمد رحيم
مهندس نزاجا	مهندس راه و ساختمان	روحي- محمد تقي
سازمان تربيت بدني	مهندس معمار	كازروني زند- ابراهيم
دبير
مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران	مهندس معمار	صدرائي شاملو- حسن

فهرست مطالب

هدف

دامنه كاربرد

تعاريف و اصطلاحات

ضوابط اساسي طراحي

بسمه تعالي

پيشگفتار

آيين كار اماكن كار ورزشي كه بوسيله كميسيون فني مربوطه تهيه و تدوين شده و در سي و پنجمين كميته ملي آيين كار ساختمان و مصالح ساختماني مورخ 72/10/28 مورد تائيد قرار گرفته , اينك به استناد بند 1 ماده 3 قانون اصلاحي قوانين و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مصوب آذرماه 1349 به عنوان آيين كار رسمي ايران منتشر ميگردد .

براي حفظ همگامي و هماهنگي با پيشرفتهاي ملي و جهاني در زمينه صنايع و علوم , آيين كارهاي ايران در مواقع لزوم مورد تجديدنظر قرار خواهند گرفت و هر گونه پيشنهادي كه براي اصلاح يا تكميل اين آئين كار برسد در هنگام تجديدنظر در كميسيون فني مربوط مورد توجه واقع خواهد شد .

بنابراين براي مراجعه به آيين كارهاي ايران بايد همواره از آخرين چاپ و تجديدنظر آنها استفاده نمود .

در تهيه و تدوين اين آيين كار سعي شده است كه ضمن توجه به شرايط موجود و نيازهاي جامعه حتيالمقدور بين اين آيين كار و آيين كار كشورهاي صنعتي و پيشرفته هماهنگي ايجاد شود .

لذا با بررسي امكانات و مهارتهاي موجود اين آيين كار با استفاده از منبع زير تهيه گرديده است :

DIN 18035 TEIL 1

آيين كار اماكن ورزشي

طراحي و اندازهها

1 - هدف

هدف از تدوين اين آيين كار تعيين ضوابط و اندازههاي مربوط به اماكن ورزشي ميباشد .

2 - دامنه كاربرد

ضوابط اين آيين كار در مورد طرح و اجراي اماكن ورزشي كاربرد دارد .

3 - تعاريف و اصطلاحات

در اين استاندارد اصطلاحات با تعاريف زير بكار ميرود :

3 - 1 - اماكن ورزشي :

مكان ورزشي به محلي اطلاق ميگردد كه در آن فعاليتهاي بدني اعم از كلاسهاي آموزشي تمرينات , مسابقات ملي و جهاني , بازيها و فعاليتهاي بدني جهت گذراندن اوقات فراغت امكانپذير باشد .

يك مكان ورزشي استاندارد به فضائي اعم از زمينهاي سرباز و سرپوشيده كوچك و بزرگ كه انجام فعاليت در رشتههاي مختلف ورزشي مجاز با رعايت ضوابط و نظارت سازمان تربيت بدني امكانپذير باشد اطلاق ميگردد .

3 - 2 - فضاي مفيد ورزشي :

فضاي مفيد ورزشي ( سطوح خالص ) شامل كليه فضاهاي سرباز و سرپوشيده است كه براي مسابقات و حركات ورزشي و تمريني در نظر گرفته شده است حريمي براساس مقررات ورزشي جهت ايمني در نظر گرفته ميشود كه اين حريم نيز جزء سطح مفيد ورزشي محسوب ميشود .

3 - 3 - فضاي جانبي :

فضاي جانبي عبارت است از فضائي كه در داخل مكان ورزشي قرار دارد ولي مستقيمأ كنار فضاي مفيد ورزشي واقع نشده در عين حال براي تكميل آن مكان لازم و ضروري است .

فضاهاي جانبي به كليه فضاهاي رفت و آمد ( راهها , ميدانها , پاركينگها ) و فضا براي تأسيسات تماشاچيان فضاهاي ساختمانهاي اداري , خدماتي و فضاي سبز غيرقابل استفاده ورزشي اطلاق ميگردد .

4 - ضوابط اساسي طراحي

4 - 1 - ضوابط كلي

4 - 1 - 1 - فضاي ورزشي مورد نياز

نياز به فضاي ورزشي مربوط ميشود به نوع رشته ورزشي , نوع استفاده از مكان ( آموزشي , تمريني مسابقهاي , تربيت بدني و گذراندن اوقات فراغت ) جنس و سن استفادهكنندگان و وضعيت بدني آنان ( مرد و زن , كودك و نوجوان , جوان , بزرگسالان , سالخوردگان , معلولين ) و تعداد و بزرگي زمين و جمعيت استفادهكننده ( مجموعه ورزشي , ورزش گاه , كلوپ و باشگاههاي ورزشي )

يادآوري - با توجه به شرايط مختلف اقليمي هر استان لازم است در تعيين ضوابط اين آيين كار نظرات سازمانهاي تربيت بدني نيز رعايت شود .

4 - 1 - 2 - وضعيت فضاهاي ورزشي و سطوح و برنامه فضا براي هر يك از موقعيتها بايد در يك طرح كلي تعيين شود .

همزمان با آمادگي طرح كلي برنامه زمان بندي اجرائي پيشبيني شده و طرح زمان استفاده از فضاها در طرحهاي نهايي ساختماني منعكس شود .

4 - 1 - 3 - هماهنگي طرح :

در چهارچوب طرح كلي بايد طرح هر واحد و محل هر يك از اماكن ورزشي با ساير طرحهاي فني هماهنگ شود , اين مسئله به خصوص بايد در مورد سالنهاي سرپوشيده , استخرها و تأسيسات ويژه براي هر يك از انواع رشتههاي ورزشي رعايت شود .

همچنين كاربرد هر فضا و ارتباط با ساير تأسيسات براي ايام فراغت و تفريح و تجهيز به وسايل و تشكيلات جهت امور فرهنگي و تعليم و تربيت رعايت شود . يك مكان ورزشي بايد طوري طراحي و اجراي شود كه از نظر شهرسازي هماهنگ با موقعيت محلي و محيط اطراف باشد .

4 - 1 - 4 - چگونگي برنامه

در امر طرح و توسعه امكان ورزشي ضمن دسترسي مناسب و راحت بايد به قشرهاي مختلف مردم بطور يكسان توجه شود .

- محل ورزشي در نواحي مسكوني

- محل ورزشي به صورت مركزي براي يك ناحيه شهري يا محلي

- محل ورزشي به صورت مركزي براي چند ناحيه

علل تعيينكننده وسعت عبارت است از وضعيت و موارد استفاده از آن

در چهارچوب اماكن ورزشي طرح نهايي تعيين و فعاليتهاي مفيد موجود و پيشبيني شده در يك برنامه مشخص شود .

هر يك از تأسيسات و تجهيزات لازم براي مسابقات ملي و جهاني و همچنين براي فعاليتهاي بدني و گذران اوقات فراغت بايد بطريقي متناسب با توجه به موارد زير اعلام گردد :

- تعيين اهداف فعاليتهاي بدني ( آموزشي , تمريني , مسابقاتي و فعاليتهاي بدني جهت گذران اوقات فراغت ) براي گروههاي مختلف سني و جنسي مردم .

- امكان تركيب تأسيسات مختلف

- امكانات استفاده متعدد يك واحد براي رشتههاي مختلف ورزشهاي مختلف و فعاليتهاي بدني براي گذران اوقات فراغت ( چند منظوره )

- فراهم نمودن امكان بازرسي ايمني حفاظتي قسمتهاي معين ( مثلا تأسيسات تماشاچيان )

- بررسي قابليت تحمل بار زمينها و ميادين ورزشي و تأسيسات و فضاهاي مربوطه از نظر زمين شناسي و محاسبات ايستائي و مقاومت خاك

- پيشبيني تأسيسات صوتي - تصويري و مكانيكي و الكتريكي و نظاير آن براي استفاده مناسب از مكان ورزشي در شرايط و زمانهاي مختلف

4 - 2 - موقعيت اماكن ورزشي

4 - 2 - 1 - مكان يابي :

موقعيت مكان ورزشي بايد طوري تعيين شود كه گروههاي استفادهكننده در كوتاهترين فاصله و زمان ممكن بتوانند به آن دسترسي داشته باشند .

اماكن آموزشي بايد اصولا داراي يك مكان ورزشي متناسب باشد . يعني طرح اماكن آموزشي بايد طوري در نظر گرفته و اجرا شوند كه استفاده از فضا و مكان ورزشي مؤسسه براي عامه مردم در ساعات تعطيل امكانپذير باشد .

4 - 2 - 2 - ارتباط - رفت و آمد ( ارتباط با ساير نواحي ) در يك مكان ورزشي ميبايد قابل استفاده براي عموم مردم باشد و بطور مناسب در مسير سرويسهاي نقليه عمومي قرار گيرد .

براي اماكن ورزشي بزرگ كه معمولا خارج از شهر قرار ميگيرند و تعداد زيادي تماشاچي از آن استفاده مينمايند تأمين سيستمهاي ترافيكي مناسب توصيه ميشود .

4 - 2 - 3 - تأثيرات محيط اطراف

در انتخاب قطعه زمين براي يك مكان ورزشي بايد به اثرات وضعيت محيط اطراف آن و تأثير متقابل نوع رشتههاي ورزشي نيز توجه شود .

- زمينهاي غير مناسب زمينهايي هستند كه مجاور كارخانجات بوده و بر اثر صدا و گرد و غبار و يا ساير عوامل آلوده كننده محيط مناسب براي احداث يك مكان ورزشي نميباشند .

- در زمينهايي كه در مجاورت و نزديك اماكن مسكوني قرار گرفتهاند حريم سبز و فضاي توسعه مناسبي با خيابانهاي اصلي پيشبيني گردد كه آرامش محله و سكنه اماكن اطراف مخدوش نگردد .

- زمينهائي كه در سواحل دريا واقع و در معرض جذر و مد قرار ميگيرند و يا در مسير بادهاي غالب منطقه هستند .

- زمينهايي كه در نزديكي راههاي اصلي رفت و آمد قرار دارند , خطوط آهن مسيرهاي پرواز هواپيماها در اطراف فرودگاهها كه تأمين حريم و فضاي مؤسسه براي آنها امكانپذير نباشد .

- چنانچه در محل مورد نظر زمين مناسب موجود نباشد در اين صورت آن را با پيشبيني حريم نيز و فضاي توسعه مناسب از نظر آلودگي صوتي و محيطي حفاظت نمود .

4 - 2 - 4 - شيب زمين , وضعيت زمين

شرايط و وضعيت زمين شناسي و عوارض زمين و همچنين شرايط اقليمي در طرح يك مكان ورزشي مؤثر ميباشد .

در مورد زمينهايي كه از نظر طبيعي داراي وضع نامناسب مانند رانش و حركات قوي ( شديد ) زمين يا آبهاي زيرزمين , لايههاي نامناسب ميباشند , بايد تأسيسات ورزشي از نظر جهات چهارگانه و شرط اقليمي در موقعيت مناسبي قرار گيرد .

بطور كلي از نظر اقتصادي در مورد زمينهايي كه تحت عنوان غير مناسب نامبرده شدهاند در ابتداي كار ميبايستي برآورد هزينههاي لازم براي آماده سازي زمين مورد محاسبه و تجزيه و تحليل قرار گيرد تا چنانچه مقرون به صرفه نباشد از زمين مورد نظر صرفنظر و زمين ديگري انتخاب گردد .

4 - 2 - 5 - مساحت زمين

- مساحت زمين بستگي به فضاي مفيد ورزشي و فضاي جانبي مورد لزوم دارد .

- نسبت مساحت فضاي جانبي به مساحت كل بستگي به نوع فعاليت ورزشي جمعيت استفادهكننده و وضعيت فضاي مفيد ورزشي دارد .

- شرايط محلي ( موقعيت زمين از نظر شيب و موقعيت , ارتباط با وسايل نقليه عمومي و همچنين گياهان حفاظتي لازم )

به منظور جلوگيري از هر گونه اشتباه در طراحي موقع تقسيم سطوح در چهارچوب فضاها و اماكن مختلف ورزشي پياده كردن روي آن بايد مساحت زمين به نحوي انتخاب شود كه جهت پياده كردن تمام برنامه جزئياتي طرح كافي باشد .

در مورد زمينهاي مناسب ضرايبي حدود 40 الي %60 مساحت جهت فضاي مفيد ورزشي قابل اختصاص نميباشد و در مورد زمينهاي نامناسب ضريب %100 فضاي مفيد ورزشي اعمال ميگردد .

4 - 3 - در تكميل موارد ذكر شده :

تركيب چندين فضاي مفيد ورزشي و تأسيسات جنبي آنها از نظر فضائي و كاربردي به نحوي طراحي و اجرا گردد كه در آن استفاده از چندين رشته ورزشي و فعاليتهاي بدني به منظور گذراندن اوقات فراغت منظور شود .

4 - 4 - اجراي مكان ورزشي :

قسمتهاي مختلف يك مكان ورزشي بايد طوري در نظر گرفته شود كه هر كدام هدف كاربردي خود را داشته باشد . هر يك از قسمتها كه جدا از هم و همزمان مورد استفاده قرار ميگيرد بايد طوري در نظر گرفته شوند كه براي هم مزاحمت ايجاد نكند . ارتباطهاي داخلي بايد طوري باشد كه هيچگونه مزاحمتي براي افراد استفادهكننده ايجاد نكند . تصوير صفحه بعد نموداري ( تصوير شماتيك ) از يك مكان ورزشي است .

شماي توزيع فضاها و روابط آنها بايد يكديگر از نظر عملكرد فضاها

ISLAMIC REPUBLIC OF IRAN

Institute of Standards and Industrial Research of Iran

ISIRI NUMBER

3440

Code of practice: sport spaces

1^st Edition