روش اجرایی ارزیابی انطباق اصل هفتم: مدیریت ایمنی مواد غذایی در زنجیره تأمین

کد مرجع: QMS-PRO-PRIN008
عنوان: مدیریت ایمنی مواد غذایی در زنجیره تأمین
تدوین: واحد ارزیابی انطباق – شرکت پایش سلامت آسیا
مرجع فنی: ISO 22000:2018 – ISO/TS 22003-1:2022 – Codex HACCP 2020 – ISO 22095:2020 – WOAH Code (Ch. 6.1, 6.2)
تاریخ اجرا: ۱۴۰۴/۰۷/۱۳
نسخه: 1.0

 1. هدف

تضمین کنترل خطرات بیولوژیک، شیمیایی و فیزیکی در تمامی مراحل زنجیره تولید، فرآوری، ذخیره‌سازی، حمل‌ونقل و عرضه فرآورده‌های خام دامی، با هدف حفظ سلامت مصرف‌کننده و افزایش اعتماد به گواهی‌های PSA–Type 5.

 2. دامنه کاربرد

اصل ششم برای کلیه زنجیره‌های غذایی دارای گواهی PSA، شامل واحدهای تولید اولیه (مزرعه، مرغ مادر، خوراک دام)، کشتارگاه‌ها، واحدهای فرآوری، سردخانه‌ها، حمل‌ونقل، فروشگاه‌ها و آزمایشگاه‌های وابسته اعمال می‌شود.
این اصل با سایر اصول (محیط زیست، مسئولیت اجتماعی، دارو و واکسن، تنوع زیستی) در تعامل مستقیم است.

 3. تعاریف

 4. الزامات اجرایی

4.1 تعهد مدیریت و سیاست ایمنی غذایی

• مدیریت ارشد باید خط‌مشی ایمنی مواد غذایی را تدوین و امضا کند.

• خط‌مشی باید مبتنی بر تحلیل خطرات، قوانین ملی، و اصول Codex باشد.

• این سیاست در همه سطوح سازمان و پیمانکاران ابلاغ و مستندسازی شود.

4.2 تجزیه و تحلیل خطرات

• واحدها باید خطرات بیولوژیکی (میکروب‌ها، انگل‌ها، باقیمانده‌های دارویی)،
  شیمیایی (سموم، فلزات سنگین، آلاینده‌ها) و فیزیکی (اجسام خارجی) را شناسایی کنند.

• ارزیابی ریسک باید بر اساس Codex HACCP انجام شود.

4.3 برنامه‌های پیش‌نیاز (PRPs)

• برنامه‌های تمیزی، ضدعفونی، کنترل آفات، نگهداری تجهیزات و آموزش باید مستند شوند.

• PRPs بر اساس ISO/TS 22002-1 (کارخانه‌ها) و 22002-3 (کشاورزی) تنظیم می‌شوند.

4.4 نقاط کنترل بحرانی (CCPs)

• CCPها در فرآیند تولید و کشتار باید با مستندات مشخص و مانیتور شوند.

• در صورت انحراف، اقدامات اصلاحی فوری انجام شود و در سامانه PSA–CAS ثبت گردد.

4.5 پایش و اندازه‌گیری

• نمونه‌برداری دوره‌ای از مواد اولیه، فرآورده‌ها و آب مصرفی الزامی است.

• آزمون‌ها باید توسط آزمایشگاه‌های تأییدشده PSA یا دارای ISO 17025 انجام شوند.

4.6 قابلیت ردیابی (Traceability)

• تمام محصولات باید دارای کد یکتا PSA–CHAIN–ID باشند.

• مسیر از «مزرعه تا فروشگاه» باید در سامانه ISO 22095 ثبت شود.

4.7 کنترل محصولات نامنطبق

• هر محصول غیرمنطبق باید شناسایی، قرنطینه، و مطابق QMS–032 (Verification & Validation) بررسی شود.

• اقدامات اصلاحی و گزارش‌ها باید ظرف ۴۸ ساعت در سامانه PSA–CAS درج شوند.

4.8 بازنگری و بهبود

• ممیزی‌های داخلی حداقل سالی یک‌بار برگزار شود.

• تحلیل داده‌های PMS (Post Market Surveillance) و شکایات مصرف‌کنندگان انجام شود.

• بازنگری مدیریت بر مبنای عملکرد سیستم و شاخص‌های CCP انجام گیرد.

 5. فرآیند ارزیابی انطباق

 6. شواهد مورد نیاز

• خط‌مشی ایمنی مواد غذایی و سوابق بازنگری مدیریت

• طرح HACCP و ثبت CCPها

• گزارش آزمون‌های میکروبی، شیمیایی و فیزیکی

• سوابق آموزش کارکنان و برنامه PRP

• گزارش PMS و نمونه‌برداری بازار

 7. تصمیم‌گیری و اقدامات اصلاحی

 8. پیوست‌ها

پیوست A: چک‌لیست ارزیابی ایمنی مواد غذایی و HACCP
پیوست B: فرم ارزیابی PRPs و کنترل آفات (PSA–FR–PRP–P6–02)
پیوست C: جدول ثبت CCPها و نتایج پایش (PSA–FR–CCP–P6–03)
پیوست D: فرم تصمیم کمیته انطباق FSMS (PSA–FR–DEC–P6–04)
پیوست E: گزارش PMS و اقدامات اصلاحی بازار (PSA–FR–PMS–P6–05)

پیوست A: چک‌لیست ارزیابی ایمنی مواد غذایی و HACCP

معیار ارزیابی                                                                                                   ,انطباق (بله/خیر),                                 شواهد/مشاهدات                               ,اقدامات اصلاحی پیشنهادی                          ,مسئول
انتخاب تأمین‌کنندگان بر اساس معیارهای ایمنی مواد غذایی
وجود قراردادهای ایمنی مواد غذایی با تأمین‌کنندگان,
ارزیابی دوره‌ای تأمین‌کنندگان (ممیزی، گواهینامه‌ها)
پیاده‌سازی اصول HACCP در فرآیندهای تأمین
مدیریت ریسک‌های مرتبط با مواد اولیه (آلودگی، تقلب)
برنامه‌های ردیابی مواد اولیه و محصولات نهایی
مدیریت انبارش و حمل‌ونقل مطابق با الزامات ایمنی

امضا و تاریخ:

نام و امضای ممیز: ________________________             تاریخ: ________________________

پیوست B: فرم ارزیابی PRPs و کنترل آفات

هدف: بررسی انطباق برنامه‌های پیش‌نیاز و اقدامات کنترل آفات در زنجیره تأمین.

پیوست C: جدول ثبت CCPها و نتایج پایش

نقطه کنترل بحرانی (CCP),                                                                      حد بحرانی,                         نتیجه پایش,                                     انطباق (بله/خیر),                     اقدامات اصلاحی,           مسئول
دمای نگهداری مواد اولیه                                                               ,حداکثر 4 درجه سانتی‌گراد
زمان حمل‌ونقل محصولات حساس                                                  ,حداکثر 24 ساعت
غلظت مواد ضدعفونی‌کننده,                                                         حداقل 100 ppm

امضا و تاریخ:

نام و امضای پایشگر: ________________________ تاریخ: ________________________

پیوست D: فرم تصمیم کمیته انطباق

فرم تصمیم کمیته انطباق سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی (FSMS)

هدف: ثبت تصمیمات کمیته در خصوص انطباق زنجیره تأمین با الزامات FSMS.

شماره جلسه: ________________________ تاریخ جلسه: ________________________ اعضای حاضر: ________________________

موضوعات مورد بحث:

1. بررسی نتایج ممیزی ایمنی مواد غذایی
2. ارزیابی انطباق تأمین‌کنندگان
3. بررسی گزارش‌های عدم انطباق و اقدامات اصلاحی

تصمیمات اتخاذ شده:

1. تأیید/عدم تأیید تأمین‌کنندگان: ________________________
2. برنامه‌ریزی برای اقدامات اصلاحی: ________________________
3. زمان‌بندی ممیزی بعدی: ________________________

توضیحات اضافی:

امضا و تاریخ: نام و امضای رئیس کمیته: ________________________ تاریخ: ________________________

پیوست E: گزارش PMS و اقدامات اصلاحی بازار

هدف: ثبت شکایات بازار، تحلیل علل ریشه‌ای و اقدامات اصلاحی.

شماره         شکایت                 ,تاریخ دریافت                  ,شرح شکایت                      ,علت ریشه‌ای         ,اقدامات اصلاحی

تحلیل و جمع‌بندی:

برنامه‌های پیشگیری از تکرار:

امضا و تاریخ:

نام و امضای مسئول PMS: ________________________ تاریخ: ________________________