روش اجرایی: کنترل خط تولید در کارخانجات تولید خوراک دام

کد سند: PSA-PRO-FEED-01
موضوع: ارزیابی، تحلیل خطر، کنترل و مدیریت خط تولید خوراک دام
تاریخ اجرا: …………………
تدوین‌کننده: واحد فنی و تحقیق و توسعه
مرجع استاندارد:

  • GFSI Benchmarking Requirements 2020 – Section F

  • ISO 22000

  • Codex Alimentarius – Animal Feed Code of Practice

  • ISO/TS 22002-6: Prerequisite programs for feed production

1. هدف

تضمین ایمنی خوراک دام در خط تولید از طریق شناسایی، ارزیابی، کنترل و مستندسازی خطرات بالقوه در مراحل مختلف فرآیند تولید.

2. دامنه کاربرد

این روش برای کلیه کارخانجات تولیدکننده خوراک دام، شامل فرآوری دانه‌ها، افزودنی‌ها، مکمل‌ها، پلت‌سازی و بسته‌بندی در محدوده ارزیابی انطباق شرکت پایش سلامت آسیا اعمال می‌شود.

3. تعاریف

  • خطر (Hazard): هر عامل بیولوژیک، شیمیایی یا فیزیکی که سلامت حیوان را تهدید می‌کند.

  • تحلیل خطر: فرآیند شناسایی و ارزیابی شدت و احتمال وقوع خطرات.

  • اقدام کنترلی: فعالیت یا فرآیندی که برای حذف یا کاهش خطر به سطح قابل قبول طراحی شده است.

  • CCP (نقطه کنترل بحرانی): مرحله‌ای که در آن کنترل برای پیشگیری یا حذف خطر ضروری است.

4. مسئولیت‌ها

سمت وظیفه
مدیر تولید اجرای الزامات این روش و نظارت بر انطباق خط تولید
مسئول تضمین کیفیت بررسی مستندات و نتایج تحلیل خطر و اقدامات کنترلی
سرپرست خط تولید گزارش‌دهی موارد انحراف و مشارکت در اجرای کنترل‌ها
تیم ایمنی خوراک تحلیل خطر، تعیین CCP و اقدامات اصلاحی

5. مراحل اجرایی

5.1 شناسایی و مستندسازی فرآیند تولید

نقشه فرآیند تولید باید تهیه و به صورت Flow Diagram شامل مراحل زیر ثبت شود:

  • دریافت مواد اولیه

  • ذخیره‌سازی اولیه

  • آسیاب‌کردن

  • مخلوط‌سازی

  • افزودن مکمل‌ها و مواد افزودنی

  • پلت‌سازی / اکسترود

  • خنک‌سازی و بسته‌بندی

  • برچسب‌گذاری و انبارداری

5.2 تحلیل خطر در هر مرحله

برای هر مرحله از فرآیند، خطرات بیولوژیکی، شیمیایی و فیزیکی شناسایی و ارزیابی می‌شود. در تحلیل خطر باید معیارهای زیر مد نظر قرار گیرد:

  • منشأ مواد اولیه

  • خطرات میکروبی (مانند سالمونلا، مایکوتوکسین‌ها)

  • باقی‌مانده داروهای دامی

  • آلودگی‌های فیزیکی (فلز، پلاستیک، شیشه)

  • انتقال آلودگی متقاطع

5.3 تعیین اقدامات کنترلی

بر اساس ماتریس احتمال و شدت، اقدامات کنترلی طراحی می‌شود، شامل:

  • جداسازی مواد حساس

  • کنترل دما و رطوبت در پلت‌سازی

  • استفاده از الک و مگنت

  • ضدعفونی‌کننده‌ها و افزودنی‌های پایدارکننده

  • پایش دوره‌ای برای مایکوتوکسین‌ها و سالمونلا

5.4 تعیین نقاط کنترل بحرانی (CCP)

مراحل کلیدی مانند حرارت‌دهی، افزودن ترکیبات حساس یا بسته‌بندی نهایی بررسی و CCP مشخص می‌شود. برای هر CCP باید:

  • حد بحرانی تعریف شود

  • روش پایش مشخص باشد

  • اقدام اصلاحی تعریف شده باشد

  • مستندسازی انجام گردد

5.5 مستندسازی و نگهداری سوابق

همه اقدامات کنترلی، پایش‌ها، نتایج آزمون‌ها و اقدامات اصلاحی در فرم PSA-FM-FEED-01 ثبت و در آرشیو نگهداری می‌شود.

5.6 ممیزی و بازنگری

بازنگری تحلیل خطر و اقدامات کنترلی باید:

  • حداقل سالی یک بار

  • در صورت تغییر فرمولاسیون، تجهیزات، تأمین‌کننده یا بروز عدم انطباق انجام شود.

6. پیوست‌ها

  • پیوست 1: فرم تحلیل خطر تولید خوراک دام – PSA-FM-FEED-01

  • پیوست 2: چک‌لیست بررسی اقدامات کنترلی در خط تولید – PSA-FM-FEED-02

  • پیوست 3: فرم CCP Monitoring – PSA-FM-FEED-03

  • پیوست 4: فرم اقدامات اصلاحی – PSA-FM-FEED-04

  • پیوست 5: Flow Diagram نمونه خط تولید خوراک دا

    پیوست 1: فرم تحلیل خطر تولید خوراک دام

    کد فرم: PSA-FM-FEED-01

    شماره مرحله مرحله فرآیند نوع خطر شرح خطر احتمال وقوع شدت تأثیر سطح ریسک نیاز به کنترل اقدام کنترلی پیشنهادی
    1 دریافت مواد اولیه شیمیایی مایکوتوکسین زیاد زیاد بالا بله آزمایش آفلاتوکسین
    2 آسیاب‌کردن فیزیکی آلودگی با فلز متوسط زیاد متوسط بله نصب آهن‌ربا و غربال
    3 افزودن مکمل‌ها شیمیایی بیش‌مصرف مکمل کم زیاد متوسط بله کنترل دوز دستگاه
    … … … … … … … … …

    پیوست 2: چک‌لیست بررسی اقدامات کنترلی در خط تولید

    کد فرم: PSA-FM-FEED-02

    ایستگاه تولید اقدام کنترلی مسئول نظارت زمان اجرا مستند مرتبط نتیجه بررسی امضا مسئول
    آسیاب آهن‌ربا و سرند اپراتور خط هر شیفت دفتر ثبت ✅ اجرا شد ……………….
    پلت‌سازی دمای پخت تکنسین کنترل کیفیت روزانه فرم CCP ✅/❌ ……………….
    بسته‌بندی کنترل بسته بازرس نهایی هر سری فرم QC ✅ ……………….

    پیوست 3: فرم پایش CCP

    کد فرم: PSA-FM-FEED-03

    تاریخ مرحله CCP حد بحرانی مقدار اندازه‌گیری‌شده ابزار اندازه‌گیری اپراتور اقدام در صورت انحراف
    1403/02/10 پلت‌سازی ≥ 70°C 71.5°C دماسنج دیجیتال اکبری نیاز به اقدام ندارد
    1403/02/11 پلت‌سازی ≥ 70°C 66.0°C دماسنج دیجیتال فلاحی تکرار پخت، قرنطینه بار

    پیوست 4: فرم اقدامات اصلاحی

    کد فرم: PSA-FM-FEED-04

    تاریخ نوع عدم انطباق محل وقوع علت یابی اقدام اصلاحی تاریخ اجرا مسئول تأیید QA
    1403/02/12 پلت دمای پایین دستگاه پلت اختلال در گرمکن سرویس گرمکن + آموزش اپراتور 1403/02/13 دهقانی امضا: ………….

    پیوست 5: نقشه جریان فرآیند (Flow Diagram)

    کد سند: PSA-DG-FEED-LINE-01

    css
    [دریافت مواد اولیه]
    ↓
    [آزمایش اولیه]
    ↓
    [آسیاب‌کردن]
    ↓
    [مخلوط‌سازی]
    ↓
    [افزودن مکمل و افزودنی]
    ↓
    [پلت‌سازی]
    ↓
    [خنک‌سازی]
    ↓
    [بسته‌بندی نهایی]
    ↓
    [انبارداری]