روش اجرایی ارزیابی انطباق – بخش ۱: طرح و مستندسازی مزرعه (گاو گوشتی)

کد سند: PSA–BEEF–CMP–001/SEC1 | ویرایش: 1.0 | دامنه: همه واحدهای گاو گوشتی تحت گواهی PSA
مالک فرآیند: مدیر تضمین انطباق PSA | مرجع تصویب: کمیته گواهی PSA

1.1 برنامهٔ مزرعه (Farm Plan)

1.1.1 الزامات

  • هر واحد عملیاتی باید یک برنامهٔ کتبی مزرعه داشته باشد که حداقل شامل این فصل‌ها باشد:

    1. معرفی واحد (مالکیت/نمودار سازمانی/ظرفیت دامی/نقشهٔ سایت‌ها)،

    2. مدیریت مرتع (تقویم چرا، تناوب، حفاظت خاک و آب، پوشش گیاهی هدف و حدود ورود/خروج دام)،

    3. برنامه‌های تغذیه (جیره‌ها به تفکیک سن/مرحله، منابع تأمین، کنترل آلودگی)،

    4. آب‌رسانی (منابع، ظرفیت، جانمایی آب‌خورها، پایش کیفی/کمی)،

    5. بهداشت و سلامت گله (واکسیناسیون، کنترل انگل، پیشگیری از لنگش و بیماری‌های تنفسی/گوارشی)،

    6. آسایش و رفاه (سایه، بادشکن، بستر/خشک‌بودن محوطه، تراکم، غنی‌سازی محیطی متناسب)،

    7. زیست‌امنیتی (ورود/خروج دام، قرنطینه، بهداشت تردد نفر/وسیله، مدیریت لاشه/کود)،

    8. مدیریت تلفات و حذف (تعاریف، آستانه‌ها، طرح مداخله)،

    9. مدیریت حمل‌ونقل (تناسب برای حمل، بارگیری، زمان و شرایط حمل)،

    10. طرح اضطراری (ارجاع به 1.4).

  • برنامه باید واقع‌نگر، مبتنی بر علم و نتیجه‌محور باشد و با دامپزشک معتمد تدوین/همکاری شود.

  • بازنگری حداقل سالانه و در رخداد تغییرات اساسی (افزایش ظرفیت، تغییر الگوی مرتع، شیوع بیماری، تغییر کاربری تأسیسات).

1.1.2 مسئولیت‌ها

  • مدیر واحد: تدوین/به‌روزرسانی و اجرا؛ اطمینان از منابع و آموزش.

  • دامپزشک واحد: تأیید فصل سلامت، واکسیناسیون، انگل، پروتکل‌های درمان و تناسب برای حمل.

  • مسئول مرتع/تغذیه: اجرای برنامهٔ چرا و جیره‌ها، پایش پوشش و منابع آب.

  • مسئول اسناد: کنترل نسخه‌ها و توزیع برنامهٔ جاری در سایت‌ها.

1.1.3 خروجی‌ها/مدارک

  • سند «Farm Plan» با کد PL-BEEF-FARM-XX (شماره صفحه، تاریخ بازنگری، امضاها).

  • نقشهٔ سایت و نقشهٔ چرای گردشی (کدگذاری پَدها/پلاک‌ها، نقاط آب/سایه).

  • ماتریس خطر-کنترل (RACI/کنترل‌های پیشگیرانه برای گرما، گل‌ولای، کم‌آبی، انگل).

1.2 سوابق کتبی (Written Records)

1.2.1 دامنهٔ سوابق (حداقل)

  1. تعداد و هویت دام‌ها: تولد/خرید/فروش/حذف (شناسه گوش یا EID، سن/جنس/نژاد، منبع/مقصد).

  2. تغذیه: جیره‌ها، منابع تأمین، تاریخ‌های تحویل، نتایج کنترل کیفی خوراک/علوفه (رطوبت، آفلاتوکسین در صورت لزوم).

  3. درمانی/واکسیناسیون/اتانازی: مادهٔ دارویی، دوز/مسیر، تاریخ، شناسه دام، دلیل، دورهٔ پرهیز، مجری، تأیید دامپزشک.

  4. تغییرات مدیریتی/جایگاه: جابجایی گروه‌ها، باز/بسته‌شدن پَدوک، ایجاد سایه‌بان/بادشکن، اصلاح آبخورها.

  5. تلفات و دلایل: تاریخ، گروه، کالبدگشایی در صورت انجام، اقدام اصلاحی/پیشگیرانه.

  6. حمل‌ونقل: تناسب برای حمل (چک‌لیست)، زمان/مسیر/مدت، تراکم، رخدادها/تلفات.

  7. کیفیت آب و هوا: آزمون میکروبی/شیمیایی آب (در صورت نیاز)، پایش حسی گردوغبار/بو/آمونیاک (امتیاز 0–5) و اقدامات اصلاحی.

  8. آموزش پرسنل (ارجاع 1.3): عناوین، تاریخ، ساعات، مدرّس، شرکت‌کنندگان، ارزیابی مهارت.

  9. زیست‌امنیتی: ثبت ورود دام جدید، نتایج قرنطینه/غربالگری، ضدعفونی وسایل نقلیه پرخطر.

1.2.2 شکل و نگهداری

  • شکل سوابق: کاغذی/الکترونیک (ERP/Excel/دفتری)، دارای شماره/تاریخ/امضا.

  • حداقل دورهٔ نگهداری: ۳ سال؛ دسترس‌پذیر برای ممیز PSA.

  • پشتیبان‌گیری ماهانه از سوابق الکترونیک؛ نگهداری امن سوابق حساس (قفل/سطح دسترسی).

1.2.3 فرم‌ها/کدها (نمونه)

  • FR-BEEF-HRD-01 (ثبت جمعیت/هویت)، FR-BEEF-FEED-02 (خوراک)، FR-BEEF-HC-03 (درمان/واکسیناسیون/اتانازی)، FR-BEEF-OPS-04 (تغییرات مدیریتی/جایگاه)، FR-BEEF-MOR-05 (تلفات)، FR-BEEF-TRP-06 (حمل‌ونقل)، FR-BEEF-WQ-07 (کیفیت آب/هوا)، FR-BEEF-TRN-08 (آموزش)، FR-BEEF-BIO-09 (زیست‌امنیتی).

1.3 آموزش و صلاحیت پرسنل (Training & Competency)

1.3.1 الزامات آموزشی

  • همهٔ کارکنان مرتبط با دام باید آموزشِ رفتار و جابه‌جایی کم‌تنش، بهداشت/ایمنی فردی، رفاه و علائم بیماری، پروتکل‌های اضطراری را دریافت کنند.

  • برای اپراتورهای تخصصی (تزریق/بی‌حسی، کُندو‌زدایی در گوساله‌های گوشتی در صورت انجام در واحد مادر-گوساله، تیر خلاص انسانی): صلاحیت مستند و تمرین عملی الزامی است.

1.3.2 برنامه و ارزیابی

  • برنامهٔ آموزشی سالانه شامل دوره‌های بدو ورود، بازآموزی، و آموزش موضوعی فصلی (مثلاً تنش گرمایی تابستان، مدیریت گل‌ولای زمستان).

  • ارزیابی اثربخشی: آزمون کوتاه/مشاهدهٔ میدانی (Checklist مهارت)، ثبت عدم‌انطباق‌های رفتاری و اقدام اصلاحی.

1.3.3 سوابق

  • FR-BEEF-TRN-08 برای هر کارمند (ساعات، سرفصل‌ها، مدرّس، امضا/تأیید سرپرست، نتیجهٔ ارزیابی).

1.4 برنامهٔ اضطراری (Emergency Plan)

1.4.1 سناریوها (حداقل)

  • آتش‌سوزی/انفجار، بلایای طبیعی (سیلاب/برف/باد شدید/زلزله)، قطع آب/خوراک/برق، بیماری‌های واگیر، حادثهٔ انبوه در حمل‌ونقل، کمبود شدید نیروی انسانی.

1.4.2 محتوا

  • نقشهٔ واکنش اضطراری (نقاط تجمع امن، مسیرهای خروج، قطع‌کننده‌های برق/گاز/آب).

  • فهرست تماس‌های اضطراری (دامپزشک، آتش‌نشانی، تأمین‌کنندگان آب/خوراک، یدکی‌ساز برق، همسایگانِ مشارکت).

  • روش‌های عملیاتی: جداسازی/تخلیه دام، تأمین آب سیّار، سایه/مه‌پاش موقت، قرنطینهٔ سریع، دفع لاشه مطابق قانون.

  • تمرین ادواری: حداقل سالی یک‌بار مانور و ثبت در FR-BEEF-EMR-10.

1.4.3 مسئولیت و دسترس‌پذیری

  • هماهنگ‌کنندهٔ اضطرار سایت تعیین و جایگزین معرفی شود؛ آموزش تیم‌ها الزامی.

  • نسخهٔ چاپی برنامه در اتاق مدیریت و انبار خوراک؛ نسخهٔ دیجیتال برای سرپرستان.

1.5 ممیزی داخلی و بازنگری (Internal Audit & Management Review)

1.5.1 خودبازبینی (Self-Audit)

  • تناوب: فصلی (حداقل ۴ بار در سال) + پس از رخدادهای عمده (شیوع بیماری، تلفات غیرعادی، حادثه حمل).

  • دامنهٔ چک‌ها:

    • انطباق Farm Plan با اجرا (1.1)،

    • کامل‌بودن سوابق (1.2)،

    • آموزش و صلاحیت (1.3)،

    • آمادگی اضطراری (1.4)،

    • شاخص‌های پیامدمحور: BCS، لنگش، تمیزی، ضایعات/ریزش مو، مرگ‌ومیر (با نمونه‌گیری طبق پروتکل پیوست XII).

  • ابزار: CL-BEEF-INTA-11 (چک‌لیست ممیزی داخلی با آستانه‌ها و شواهد مورد انتظار).

1.5.2 اقدامات اصلاحی/پیشگیرانه (CAPA)

  • برای هر عدم‌انطباق، تکمیل FR-BEEF-CAPA-12 (شرح، ریشه‌یابی، اقدام، مسئول/موعد، سنجش اثربخشی).

  • عبور از آستانه‌های مرگ‌ومیر/لنگش/کیفیت هوا ⇒ طرح مداخله با FR-BEEF-IP-13 (مطابق الگوی پیوست III).

1.5.3 بازنگری مدیریت

  • سالانه؛ ورودی‌ها: نتایج ممیزی داخلی/خارجی، KPI رفاهی/سلامتی، وضعیت آموزش، رخدادها، شکایات/بازخورد.

  • خروجی‌ها: تصمیمات اصلاح Farm Plan، تخصیص منابع، اهداف سال بعد، تأیید‌های لازم.

  • ثبت در MR-BEEF-ANR-14 با امضای مدیریت ارشد/دامپزشک.

شاخص‌های کلیدی و آستانه‌های ارزیابی (نمونهٔ اجرایی برای بازرسی)

  • دسترسی به آب: تمامی پَدوک‌های اشغال‌شده آب سالم و کافی؛ شکست سیستم ≤ ۲۴ ساعت با برنامهٔ جایگزین.

  • تراکم و آسایش: عدم تراکم بیش از ظرفیت محوطه خشک/مرتع؛ سایهٔ کافی در گرما.

  • BCS: هیچ حیوانی <2 (مقیاس 1–5) در نمونه‌گیری؛ برنامهٔ تغذیه برای موارد مرزی.

  • لنگش شدید (نمره 3): ≤ آستانهٔ داخلی هدف‌گذاری‌شده (همسو با برنامهٔ گواهی).

  • تمیزی/ضایعات/ریزش مو: در حدود تعریف‌شده؛ عبور ⇒ اقدام اصلاحی جایگاه/محیط.

  • مرگ‌ومیر: محاسبهٔ سالانه طبق فرمول پیوست IV؛ عبور ⇒ طرح مداخله.

  • سوابق: کامل، خوانا، زمان‌مند، قابل ردیابی برای ۳ سال.

پیوست‌های ارجاعی (خلاصه کاربردی برای بخش ۱)

  • پیوست I – BCS: روش مشاهده و امتیازدهی.

  • پیوست II – لنگش (۱ تا ۳): فقط در حال راه‌رفتن.

  • پیوست III – طرح مداخله (IP): فرم چهار سواله + مثال.

  • پیوست IV – محاسبهٔ مرگ‌ومیر: تعریف و فرمول + تبصره‌ها.

  • پیوست V – THI: آستانه‌ها و اقدامات (تهویه/سایه/مه‌پاش).

  • پیوست VI–XI: لانه‌سازی گوساله، تمیزی، ضایعات/ریزش مو، کیفیت هوا (0–5)، استرس گرمایی (0–4).

  • پیوست XII – پروتکل نمونه‌گیری رفاه: حداقل ۱۰٪/حداکثر ۱۰۰ رأس.

  • پیوست XIII – تناسب برای حمل: معیارهای «عدم تناسب».

  • پیوست XIV – امتیاز تورم: 0–2.

کنترل مستندات

  • این روش بخشی از «راهنمای گواهی گاو گوشتی PSA» است و هرگونه بازنگری باید با فرم DCN ثبت و پس از تصویب کمیته گواهیابلاغ شود. نسخهٔ جاری در تابلو اعلانات و سرور مشترک واحد نگهداری می‌شود.