(خشک‌شده و کوبیده)

شماره سند: PSA-PR-AG-07
شماره ویرایش: 01
تاریخ اجرا: 1404/01/15
تهیه‌کننده: دکتر علیرضا مسعودنیا
تاییدکننده: نماینده مدیریت
سازمان: شرکت پایش سلامت آسیا

1. هدف

این روش اجرایی به منظور تعیین فرآیند ارزیابی و طبقه‌بندی کیفی انواع لوبیا بر اساس استاندارد رسمی USDA با عنوان “United States Standards for Beans – July 2023” تدوین شده است.

2. دامنه کاربرد

این روش برای کلیه فرآیندهای نمونه‌برداری، آزمون، غربال‌گری، بررسی رطوبت، و طبقه‌بندی لوبیاهای صادراتی، وارداتی یا تولید داخل کاربرد دارد که تحت ارزیابی شرکت پایش سلامت آسیا قرار می‌گیرند.

3. مراجع

  • U.S. Standards for Beans – USDA, AMS, July 2023

  • ISO/IEC 17065

  • دستورالعمل‌های داخلی نمونه‌برداری PSA-SOP-AG-02

4. تعاریف

مطابق با بندهای 101 تا 122 استاندارد USDA، در پیوست ب آورده شده‌اند (به پیوست مراجعه شود).

5. مسئولیت‌ها

عنوان مسئولیت
ارزیاب فنی ارزیابی ظاهری، آنالیز رطوبت، غربال‌گری با الک، تحلیل نتایج آزمون
مدیر فنی بازنگری و تأیید نهایی گزارش ارزیابی
مسئول تضمین کیفیت اطمینان از صحت اجرای روش و رعایت الزامات استاندارد

6. تجهیزات مورد نیاز

  • الک‌های استاندارد 30/64، 28/64، 24/64

  • دستگاه اندازه‌گیری رطوبت مطابق FGIS

  • ترازو با دقت حداقل 0.01 گرم

  • ظروف شفاف برای بررسی ظاهری

  • نور استاندارد سفید برای بازرسی چشمی

7. مراحل اجرایی

7.1. شناسایی کلاس لوبیا

  • کلاس مورد نظر (مانند Pinto, Navy, Kidney, Chickpeas) براساس نام تجاری و ویژگی‌های فیزیکی تعیین می‌شود.

  • در صورتی که درصد کلاس‌های متضاد بیشتر از 2٪ یا کلاس‌های مشابه بیش از 15٪ باشد، در طبقه Mixed Beans قرار می‌گیرد.

7.2. غربال‌گری و آماده‌سازی

  • نمونه توسط الک‌های مشخص (بسته به کلاس لوبیا) غربال می‌شود.

  • لوبیاهای شکسته، کرم‌خورده، چروکیده، تاول‌دار یا دارای آسیب ظاهری جدا می‌شوند.

7.3. اندازه‌گیری رطوبت

  • با دستگاه مورد تأیید FGIS، رطوبت اندازه‌گیری شده و اگر بیش از 18٪ باشد، با عنوان “High Moisture” گزارش می‌شود (برای نخود: بیش از 14٪).

7.4. محاسبه نقص‌ها (Defects)

شامل بررسی درصدهای زیر در نمونه 250 گرمی:

  • Splits (شکسته‌ها)

  • Damaged Beans (آسیب‌دیده‌ها)

  • Foreign Material (مواد خارجی مثل سنگ و خاک)

  • Contrasting Classes (کلاس‌های متضاد)

  • Classes That Blend (کلاس‌های مشابه)

7.5. تعیین درجه (Grade)

براساس جداول مندرج در پیوست ت، درجه محصول بین U.S. No. 1 تا U.S. No. 3، Substandard و Sample Grade تعیین می‌شود.

7.6. مستندسازی و گزارش‌دهی

  • نتایج آزمون و درجه کیفی در فرم PSA-F-AG-07 ثبت می‌شود.

  • گزارش رسمی توسط مدیر فنی تأیید و صادر می‌شود.

8. شرایط عدم انطباق

در صورتی که یکی از شرایط زیر مشاهده شود، محصول به عنوان “Sample Grade” گزارش می‌شود:

  • بوی نامطبوع، کپک‌زدگی، یا گرمای داخلی

  • وجود زباله، مواد خارجی ناشناخته، شیشه شکسته یا فلز

  • آلودگی با فضولات حیوانی یا حشرات

9. ثبت سوابق

کلیه گزارش‌ها، تصاویر نمونه‌ها، فرم‌ها و نتایج آزمون به مدت حداقل 3 سال در واحد تضمین کیفیت نگهداری می‌شود.

10. پیوست‌ها

  • پیوست الف: طبقه‌بندی انواع لوبیا

  • پیوست ب: تعاریف اصطلاحات فنی

  • پیوست پ: الزامات رطوبت

  • پیوست ت: جداول درجه‌بندی رسمی

  • پیوست ث: روش استفاده از الک‌ها

  • پیوست ج: جدول تشخیص عیوب ظاهری

  • پیوست چ: نحوه تعیین درجه نهایی و عناوین خاص مانند Choice Handpicke

    پیوست‌ها

    پیوست الف – جدول تعاریف و اصطلاحات کلیدی

    اصطلاح تعریف
    Defects عیوب شامل شکستگی، تغییر رنگ، آفت‌زدگی، رطوبت زیاد، مواد خارجی و…
    Contrasting Classes لوبیاهای غیرهم‌نوع در کلاس‌های مختلف رنگ، اندازه یا شکل
    Classes that Blend کلاس‌هایی از لوبیا که از نظر رنگ و اندازه شباهت دارند
    Foreign Material مواد خارجی مانند سنگ، خاک، دانه‌های علف هرز، قطعات فلزی یا شیشه‌ای
    Sound Beans لوبیای سالم و بدون نقص قابل مصرف انسانی

    پیوست ب – فرم ثبت نتایج آزمون‌های چشمی و آنالیز فیزیکی

    عنوان فرم: F-PAS-LEG-001
    موارد ثبت:

    • نام نمونه

    • تاریخ نمونه‌برداری

    • وزن نمونه

    • درصد رطوبت

    • درصد مواد خارجی

    • درصد دانه‌های آسیب‌دیده

    • درصد کلاس‌های متضاد

    • درصد دانه‌های شکسته و چین‌خورده

    • درجه تعیین‌شده (U.S. No.1، U.S. No.2، …)

    پیوست پ – نمودار فرآیند ارزیابی

    نمودار شامل مراحل زیر است:

    1. دریافت نمونه از تأمین‌کننده یا بازار

    2. غربالگری اولیه و اندازه‌گیری رطوبت

    3. ارزیابی بصری و جداسازی دانه‌های معیوب

    4. ثبت نتایج در فرم رسمی

    5. تعیین درجه نهایی طبق جداول استاندارد

    6. صدور گزارش ارزیابی و گواهی در صورت انطباق

    پیوست ت – جدول خلاصه استانداردهای درجه‌بندی برای کلاس Pinto Beans

    Grade Total Defects (%) Badly Damaged (%) Stones (%) Contrasting Classes (%) Classes that Blend (%)
    U.S. No. 1 3.0 0.5 0.2 0.5 5.0
    U.S. No. 2 5.0 1.0 0.4 1.0 10.0
    U.S. No. 3 7.0 1.5 0.6 2.0 15.0

    (برای هر کلاس، پیوست مشابه با استفاده از داده‌های صفحات 5 تا 13 استاندارد USDA تهیه شود)

    پیوست ث – عکس نمونه‌های درجات مختلف

    • تصاویر واقعی از نمونه‌های U.S. No. 1، No. 2 و No. 3 برای مقایسه بصری

    • تصاویر از دانه‌های شکسته، چین‌خورده، تغییررنگ‌یافته و نمونه‌های آفت‌زده