PSA-PR-AG-01
نسخه: 01
تاریخ اجرا: 1404/02/02
تدوین: دکتر علیرضا مسعودنیا
مرجع: USDA AMS, CIDs, FAO, Transparency.org, WOAH, Codex Alimentarius

1. هدف

تعیین ضوابط، مراحل اجرایی و کنترل کیفیت برای ارزیابی محصولات کشاورزی تازه و فرآوری‌شده با هدف:

  • انطباق با ویژگی‌های تجاری بین‌المللی (Grade/Quality)

  • بررسی سلامت و ایمنی زیستی محصول

  • کنترل بیماری‌های گیاهی/دامی قابل انتقال از طریق کالا

  • اعتبارسنجی گواهی‌های صادرشده از مبدأ

2. دامنه کاربرد

برای کلیه محصولات کشاورزی و مواد غذایی وارداتی یا صادراتی، شامل:

  • محصولات تازه: میوه، سبزیجات، غلات، حبوبات

  • محصولات فرآوری‌شده: کنسرو، پوره، خشک‌شده، منجمد

  • محصولات ترکیبی: سوپ، دسر، نوشیدنی، نان صنعتی و…

3. مراحل اجرایی ارزیابی

🟩 3.1 بررسی گرید و ویژگی‌های تجاری (Commercial Grading)

گام اقدام
1 شناسایی دسته محصول (مثلاً میوه تازه / نوشیدنی / پوره)
2 ارجاع به استاندارد مرجع (USDA Grade یا CID مربوطه)
3 مقایسه ویژگی‌های ظاهری، بافت، طعم، یکنواختی، نقص‌ها
4 ثبت نتایج در فرم PSA-FM-AG-GQ01
5 تعیین گرید نهایی (مثلاً: U.S. No.1، Grade A، CID Type II…)

مرجع: CIDs Product Categories

🟩 3.2 بررسی سلامت و ایمنی زیستی محصول (Biosafety Evaluation)

شاخص مورد بررسی
آفات گیاهی یا بیماری‌های قارچی بررسی علائم ظاهری، تست سطح آلودگی
آلودگی میکروبی / قارچی / سموم بررسی نتایج آزمایشگاه معتبر داخلی یا مرجع مبدأ
سلامت بسته‌بندی و شرایط نگهداری بررسی فیزیکی و کنترل تاریخ تولید/انقضا
وجود باقیمانده سموم کشاورزی در صورت لزوم، تست تطابق با MRL (Codex)

ثبت نتایج در فرم PSA-FM-AG-BS01
نمونه‌برداری مطابق استاندارد ISO 7002 یا Codex GL 50

🟩 3.3 بررسی گواهی سلامت و اسناد صادراتی

مورد بررسی اقدام
گواهی سلامت گیاهی / غذایی بررسی اعتبار صادرکننده، تطابق با محصول
شاخص CPI کشور مبدأ (Transparency.org)
  – CPI < 40: گواهی مورد پذیرش است
  – CPI ≥ 40: اجرای V&V (اعتبارسنجی ثانویه)
مستندات بسته‌بندی و حمل کنترل با اسناد حمل (COO، BL، Invoice،… )
گواهی CIDs (در صورت نیاز) در صورت استفاده، بررسی شماره و انطباق نوع محصول

4. فرآیند V&V برای کشورهایی با CPI بالا یا محصول مشکوک

  • بازبینی گواهی‌ها، تماس با صادرکننده، بررسی دوباره مشخصات محصول

  • نمونه‌برداری مجدد یا آزمون تکمیلی (در صورت نیاز)

  • ثبت در فرم PSA-FM-AG-VV01

  • نتیجه: پذیرش / بازگشت / امحاء / قرنطینه

5. طبقه‌بندی نهایی محصول

وضعیت اقدام
انطباق کامل با گرید + سلامت + گواهی صدور گواهی انطباق نهایی PSA-CERT-AG
انطباق ناقص / مشکوک ثبت در گزارش اصلاحی یا اجرای V&V
عدم انطباق قطعی گزارش مردودی و اطلاع‌رسانی به مقام قانونی / گمرک

6. پیوست‌ها و مستندات کاربردی

  • پیوست A: فهرست CIDs برای محصولات کشاورزی

  • پیوست B: گریدهای رسمی USDA برای میوه، سبزی، غلات

  • پیوست C: فرم‌های ارزیابی (ویژگی، سلامت، گواهی، V&V)

  • پیوست D: جدول شاخص CPI کشورهای عمده صادراتی

  • پیوست E: نقشه تصمیم‌گیری (Flowchart ارزیابی محصول کشاورزی)

✅ جمع‌بندی:

این روش اجرایی تضمین می‌کند که محصولات کشاورزی ارزیابی‌شده:

  • هم از نظر کیفیت تجاری (Grade/Type)

  • و هم از نظر سلامت و ایمنی زیستی

  • با مراجع بین‌المللی معتبر مانند USDA، FAO، Codex، CIDs مطابقت کامل دارند و قابلیت صدور یا ورود به زنجیره مصرف انسانی و دامی را خواهند داشت.